Του Ανδρέα Ανδρέου
Μπορεί να υπάρχουν τόσες απόψεις για τα μέτρα περιορισμών λόγω της πανδημίας, όσοι και οι άνθρωποι που κατοικούν σε αυτόν τον τόπο, ίσως και περισσότερες, αν λάβουμε υπόψη ότι καθημερινά πολλοί τις αναθεωρούμε αναλόγως της εικόνας που βλέπουμε γύρω μας. Σίγουρα κανένας από εμάς δεν μπορεί να εκφέρει αντικειμενική άποψη δεδομένου ότι δεν έχουμε όλοι ενώπιόν μας τα πλήρη στοιχεία για να κάνουμε τις δικές μας αναλύσεις. Ίσως και να μην απαιτείτο να εκφέρουμε άποψη αν τα μέτρα που υιοθετούνται είχαν μια συνοχή και μια λογική από πίσω τους. Ως αποτέλεσμα της μάλλον αλλοπρόσαλλης εφαρμογής περιοριστικών μέτρων, δίνονται δικαιώματα στον καθένα να αμφισβητήσει την κυβερνητική ρητορική του «… κάνουμε ό,τι μας υποδείξουν οι ειδικοί …», μέχρι βαθμού αμφισβήτησης των ίδιων των ειδικών, την ίδια στιγμή ερίζοντας και χλευάζοντας τα ίδια τα μέτρα και την αποτελεσματικότητά τους. Σε ένα τέτοιο σκηνικό εκτεταμένης αμφισβήτησης, τα μέτρα από μόνα τους αποδυναμώνονται και καταντούν ανεπαρκή, το παιχνίδι εναντίον της πανδημίας χάνεται και η ανάγκη σφιξίματος των περιορισμών αυξάνεται.
Ναι, αλλά πού πάμε με έναν τέτοιο – κατά τα φαινόμενα – φαύλο κύκλο Είναι απόλυτα κατανοητό ότι το σύστημα υγείας είναι λίγο πριν τα όριά του, αλλά δίνουμε τη δέουσα σημασία στον μεγάλο ασθενή που είναι η οικονομία Η κλινική εικόνα της οικονομίας του σήμερα είναι σαφώς χειρότερη από την κλινική της εικόνα του περασμένου καλοκαιριού. Το ίδιο μπορεί να λεχθεί και για την κλινική εικόνα της χώρας στο σύνολο της. Τότε, τα δημόσια οικονομικά επέτρεπαν να δοθούν ανάσες σωτηρίας στην οικονομία με αποτέλεσμα οι «ειδικοί επιδημιολόγοι και λοιποί» να έχουν το γενικό πρόσταγμα του καραβοκύρη. Και το συνδυαστικό μοντέλο αντιμετώπισης της πανδημίας και της οικονομικής πρόκλησης έδειξε να πετυχαίνει. Σήμερα, τα δημόσια οικονομικά δεν έχουν καμία ανάλογη δυνατότητα, οι «ειδικοί επιδημιολόγοι και λοιποί» εξακολουθούν να έχουν το γενικό πρόσταγμα, αλλά στο μεταξύ έχουμε μια πολύ άσχημη (μας λένε) επιδημιολογική εικόνα και η οικονομία είναι στην εντατική. Ελπίζω να υπάρχει μια καθολική κατανόηση πως η οικονομία βρίσκεται στην εντατική και πως αυτό δεν είναι αποκύημα της φαντασίας μου, επειδή διαφορετικά έχουμε ακόμη πιο σοβαρό πρόβλημα.
Είναι κάποιος τομέας εγχώριας δραστηριότητας εκτός από τα εργαστήρια μοριακών και σχετικών εξετάσεων που να πηγαίνει έστω αρκούντως ικανοποιητικά Αν εξαιρέσουμε κάποιες στιγμιαίες εξάρσεις δραστηριότητας κάποιων επιχειρήσεων, η απάντηση είναι καθολικά αρνητική. Γεγονός που μας φέρνει στο ερώτημα: μήπως θα πρέπει παράλληλα να αρχίσουμε να λαμβάνουμε στα σοβαρά και τους ειδικούς οικονομολόγους Η μομφή είναι πως χάσαμε το μέτρο. Δηλαδή για παράδειγμα, έκρινε μια επιδημιολογική ομάδα πως είναι εντάξει να τρώμε σε εστιατόρια μέχρι τις 6:30μμ αλλά είναι επικίνδυνο να τρώμε μέχρι τις 11:00μμ Είτε κολλάς σε χώρους εστίασης ή όχι. Και συνήθως το τι μεσολαβεί μεταξύ των δύο άκρων είναι αν αφενός τηρεί τα μέτρα υγειονομικής προστασίας μια επιχείρηση εστίασης και αφετέρου αν οι θαμώνες είναι προσεκτικοί. Δεν είναι λογικό να αναμένεται να υπάρχει άλλη συμπεριφορά τη μέρα και άλλη συμπεριφορά τη νύχτα. Παρόλα αυτά πρακτικά έκλεισε η εστίαση. Στέκομαι στην εστίαση για πολλούς λόγους.
Πρώτον, είναι ένα κλασσικό παράδειγμα που δείχνει πως κάποια μέτρα είναι αλλοπρόσαλλα. Δεύτερον, αυτή η αντιμετώπιση δίνει (ίσως λανθασμένα, ίσως και όχι) το δικαίωμα σε κάποιους να ισχυριστούν πως ομάδες συμφερόντων διαμορφώνουν τα τελικά μέτρα που υιοθετούνται. Τρίτον, η εστίαση είναι μια από τις βασικές παραμέτρους οικονομικής δραστηριότητας: είναι εργοδότης σε πολλές χιλιάδες ανθρώπους, είναι ένοικος σε χιλιάδες υποστατικά, είναι βασικός αιμοδότης της γεωργίας και της κτηνοτροφίας μας, είναι ουσιαστικός καταναλωτής βασικών υπηρεσιών όπως του ηλεκτρικού ρεύματος κ.λπ. Τέταρτον, όλες οι επιχειρήσεις αυτού του είδους έχουν προβεί σε επενδύσεις εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ που αδικαιολόγητα τους επιβάλλεται όχι μόνο να μην είναι παραγωγικές, αλλά να είναι αδρανείς. Αλλά πριν και πάνω από όλα, η εστίαση είναι μια βασική κινητήρια δύναμη του να διατηρήσει ο κόσμος σώας τας φρένας του ενόψει του τι του ζητείται να (μην) κάνει όλο αυτό το διάστημα.
Σίγουρα δεν ισχυρίζομαι πως πρέπει να αφεθούμε. Αλλά λέω ξεκάθαρα πως κάποια μέτρα δεν έχουν λογικό υπόβαθρο. Η εστίαση είναι ένα τρανό παράδειγμα άδικου και αβάσιμου στιγματισμού και τιμωρίας που θα επιφέρει απροσδιόριστες αρνητικές οικονομικές συνέπειες. Και καταλήγω λέγοντας ακόμη πιο ξεκάθαρα πως είναι ένας τομέας που θα πρέπει άμεσα να τύχει νέας και σωστής αξιολόγησης. Δεν θέλουμε, ούτε ζητάμε, να έχουμε μια οικονομία των επιδημιολόγων ή μια πανδημία των οικονομολόγων. Σε αυτή τη φάση και για το αμέσως επόμενο διάστημα μέχρι να δούμε τι θα γίνει με τα εμβόλια, θέλουμε μια οικονομία των οικονομολόγων με λογικούς περιορισμούς που θέτουν οι επιδημιολόγοι. Και υπογραμμίζω τη λέξη «λογικούς».
