Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (16-17/12) συζητείται για ακόμη μία φορά το θέμα της επιβολής μέτρων στην Τουρκία για το Βαρώσι και την ΑΟΖ. Η συζήτηση καθορίστηκε έτσι γιατί αυτό ζήτησε η κυπριακή κυβέρνηση: την επιβολή μέτρων εναντίον της Τουρκίας γιατί εφαρμόζει νέα τετελεσμένα επί του εδάφους (Βαρώσι) και προβαίνει σε μονομερείς ενέργειες στη θάλασσα. Δεν συζητείται η ουσία του Κυπριακού, το αδιέξοδο και η σοβαρή επιδείνωση της κατάστασης από το Κραν Μοντάνα και μετά.
Γιατί επιμένει η κυβέρνηση σε μια προσέγγιση που, όπως φαίνεται, είναι χωρίς αποτέλεσμα; Μήπως τα μέτρα αυτά που συζητούνται θα μεταστρέψουν τη στάση της Τουρκίας; Η Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη της ενδιαφέρονται για μόνιμες λύσεις στα προβλήματα. Ποιος κερδίζει από μια συγκρουσιακή κατάσταση, όταν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι δεν προτείνουν λύσεις, παρά μόνο ζητούν κυρώσεις;
Κατά την άποψή μου, πρέπει να σκεφτούμε και να δράσουμε εντελώς διαφορετικά. Πέρα από την αποκατάσταση της αξιοπιστίας μας στις Βρυξέλλες, η σύμπλευσή μας με τα ευρωπαϊκά συμφέροντα μπορεί να σπάσει τον φαύλο κύκλο στον οποίο βρισκόμαστε σήμερα. Αυτός είναι ο τρόπος για να πετύχουμε: να κερδίσουμε την αλληλεγγύη της Ε.Ε. και να μεταστρέψουμε τη στάση της Τουρκίας. Πώς;
Προτείνω ένα Ευρωπαϊκό Σχέδιο Ειρήνης για την Κύπρο που θα φέρει όλους, μαζί με τον ΟΗΕ και την Ε.Ε., σε παράλληλα βήματα, με όρους και προϋποθέσεις για κάθε πρόοδο:
- Επανεκκίνηση συνομιλιών υπό τον ΟΗΕ με σταυροειδή διαπραγμάτευση πάνω στα 6 Σημεία Γκουτέρες, με βάση τις συμφωνημένες συγκλίσεις.
(α) Διορισμό πολιτικού απεσταλμένου της Ε.Ε. στις συνομιλίες, κάτω από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τον Ύπατο Εκπρόσωπο που θα συμμετάσχουν στη Διάσκεψη για την Κύπρο.
(β) Συμμετοχή της Ε.Ε. στον Μηχανισμό Ασφάλειας του ΟΗΕ, στα στάδια εφαρμογής της λύσης τόσο με δικές της δυνάμεις, όσο και με δυνάμεις ορισμένων κρατών-μελών.
- Ενεργοποίηση της θετικής ατζέντας Ε.Ε.-Τουρκίας
(α) Στις σχέσεις Ε.Ε.-Τουρκίας σήμερα τίθεται επί τάπητος το αίτημα για ανανέωση της Τελωνειακής Ένωσης Ε.Ε.-Τουρκίας, για απελευθέρωση της βίζας για Τούρκους υπηκόους, το μεταναστευτικό και το μέλλον που θα έχει η ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας.
(β) Η κυπριακή κυβέρνηση να εκφράσει την ετοιμότητά της να στηρίξει τη θετική ατζέντα, διασυνδέοντάς την με την ουσία του Κυπριακού (Πλαίσιο Γκουτέρες). Η επανεκκίνηση της ευρωτουρκικής σχέσης προσφέρει ευκαιρίες που μπορούμε να αξιοποιήσουμε.
3. Η Ε.Ε. υποστηρίζει τη ΔΔΟ με πολιτική ισότητα και απορρίπτει οποιαδήποτε μορφή λύσης δύο κρατών. Στο στάδιο που έφθασαν οι συνομιλίες για το Κυπριακό μέχρι το Κραν Μοντάνα, η Ε.Ε. κατέθεσε ένα σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο που πρέπει να αξιοποιηθεί και τώρα:
(α) Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμμετέχει με στέλεχός της στις ομάδες εργασίας του ΟΗΕ για τη συμβατότητα των προνοιών της λύσης με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και με προσφορά τεχνογνωσίας.
(β) Η Ε.Ε. στο πιο υψηλό πολιτικό επίπεδο να συμμετέχει στη Διάσκεψη για την Κύπρο.
4. Οι Κύπριοι να πάρουμε το μέλλον στα χέρια μας
Κάτω από την ομπρέλα της Ε.Ε. να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε έργα ειρήνης, συμφιλίωσης και ανάπτυξης:
(α) Η Ε.Ε. έχει αναπτύξει αξιοσημείωτες δραστηριότητες για το σύνολο του νησιού που μπορούν να αξιοποιηθούν, όπως:
(i) Η λειτουργία του «Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής» και ο Χρηματοδοτικός Κανονισμός για την Τουρκοκυπριακή Κοινότητα.
(ii) Η χρηματοδοτική στήριξη των εργασιών της ΔΕΑ και της Τεχνικής Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά.
(iii) Η ανάπτυξη του ευρωπαϊκού εκπαιδευτικού προγράμματος «Imagine» με σκοπό την προώθηση της κουλτούρας ειρήνης.
(iv) Η διακίνηση εμβολίων από την Ε.Ε. προς την Τουρκοκυπριακή Κοινότητα.
(β) Μια σειρά από άλλες πρωτοβουλίες έχουν εκδηλωθεί για πιθανή στήριξή τους από την Ε.Ε.όπως:
(i) Η δημιουργία δικοινοτικού νοσοκομείου στη «νεκρή ζώνη» για τη μετά-covid εποχή.
(ii) Συγκρότηση «Επιτροπής Αλήθειας» κατά το πρότυπο που έκτισε ο Νέλσον Μαντέλα και με αξιοποίηση της γνώσης από τη Βόρεια Ιρλανδία και την Κολομβία.
(γ) Η Κύπρος χρειάζεται να εμπλουτίσει το σύνολο των πρωτοβουλιών της Ε.Ε. για την επίλυση και την ανάπτυξη.
Προτείνω τα ακόλουθα:
(i) Σχεδιασμό και χρηματοδότηση από την Ε.Ε. μεγάλων έργων υποδομής και ανοικοδόμησης.
(ii) Προτεραιότητα να δοθεί σε έργα για ανοικοδόμηση περιοχών υπό επιστροφή στην Ελληνοκυπριακή Κοινότητα και μετεγκατάσταση και αναδιοργάνωση της οικονομίας για την Τουρκοκυπριακή Κοινότητα.
(iii) Σχεδιασμό και χρηματοδότηση προγραμμάτων για τη στήριξη της διαδικασίας συμφιλίωσης.
(iv) Σχεδιασμό και χρηματοδότηση προγραμμάτων για την αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων του 21ου αιώνα: βιώσιμη ανάπτυξη, κλιματική αλλαγή, ψηφιακός μετασχηματισμός, εκπαίδευση και απασχόληση της νέας γενιάς.
Η σύμπλευση της Κύπρου με την Ε.Ε. αποτελεί σήμερα την πιο συγκροτημένη απάντηση στα σημερινά αδιέξοδα. Η σύμπλευση με την Ε.Ε. για την υλοποίηση ενός Ευρωπαϊκού Σχεδίου Ειρήνης στην Κύπρο είναι εφικτή, γιατί όχι μόνο στηρίζει την πολύχρονη προσπάθεια του ΟΗΕ, αλλά εξυπηρετεί και τα ευρωπαϊκά συμφέροντα για ειρήνη, σταθερότητα και συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο.
