H προηγούμενη εβδομάδα σίγουρα δεν ήταν και η καλύτερη εβδομάδα για το Facebook και τον Mark Zuckerberg. Οι δημόσιες καταγγελίες μιας πρώην υπαλλήλου του Facebook για τις πρακτικές που ακολουθεί το Facebook, σε συνδυασμό με ένα πολύωρο blackout, αποτέλεσαν ένα ισχυρό πλήγμα για τη μεγαλύτερη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης στον κόσμο.
Η πρώην υπάλληλος Frances Haugen δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «ο όμιλος τoυ Facebook θέτει το κέρδος υπεράνω της ασφάλειας», αποκαλύπτοντας μέσα από διάφορα έγγραφα τις πρακτικές του ομίλου. Όσοι πέφτουν από τα σύννεφα καλό είναι να προσγειωθούν στην πραγματικότητα. Αυτά που έχει καταγγείλει δεν είναι κάτι καινούργιο ούτε είναι η πρώτη φόρα που βλέπουν το φως της δημοσιότητας τέτοιου είδους καταγγελίες για το Facebook. H μεγάλη διαφορά αυτή τη φορά είναι πως οι καταγγελίες προέρχονται από άτομο, το οποίο εργαζόταν στον όμιλο και γνωρίζει από πρώτο χέρι πώς δουλεύει ο περιβόητος αλγόριθμος της διαδικτυακής πλατφόρμας.
Όλα αυτά άνοιξαν ξανά τη συζήτηση για τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη σύγχρονη κοινωνία, καθώς η Haugen κλήθηκε να καταθέσει τις καταγγελίες της στην αμερικανική Γερουσία. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με την ολοένα αυξανόμενη επιρροή τους, έχουν γίνει ο αποδιοπομπαίος τράγος για όσα δυσάρεστα γεγονότα συμβαίνουν γύρω μας.
Κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει πως ο τρόπος με το οποίο λειτουργούν εταιρείες όπως το Facebook χειροτερεύουν την κατάσταση, από την άλλη όμως δεν είναι η πηγή του προβλήματος. Ο υπερκαταναλωτισμός, τα λανθασμένα πρότυπα, οι ψευδείς ειδήσεις δεν είναι κάτι το καινούργιο. Είναι κοινωνικά φαινόμενα, τα οποία υπάρχουν εδώ και χρόνια και είναι εντελώς υποκριτικό να ακούς πολιτικούς, οι οποίοι προωθούσαν τέτοιες ιδέες, να έρχονται σήμερα και να κατηγορούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως το απόλυτο κακό.
Ουσιαστικά το Facebook δεν έκανε κάτι διαφορετικό από όσα κάνουν οι διάφοροι δημαγωγοί πολιτικοί τόσα χρόνια. Η διαφορά είναι πως οι πολιτικοί σε πολλές περιπτώσεις έχουν δημιουργήσει και τις συνθήκες για να ωριμάσουν τέτοιες συμπεριφορές εντός της κοινωνίας. Μεγαλύτερο παράδειγμα από τις ψευδείς ειδήσεις δεν υπάρχει. Κλασική ιστορία διασποράς ψευδών ειδήσεων παρμένη από την αμερικανική πολιτική σκηνή είναι η κύρια αιτία για την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής εισέβαλαν στο Ιράκ. Για μήνες οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπους διακήρυτταν πως το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν είχε στην κατοχή του βιολογικά όπλα μαζικής καταστροφής. Πρόκειται ίσως για μία από τις μεγαλύτερες πολιτικές απάτες στην ιστορία της αμερικάνικης εξωτερικής πολιτικής. Όταν βέβαια αποκαλύφθηκε η αλήθεια η κυβέρνηση Μπους σφύριζε αδιάφορα και απλώς ψέλλιζαν πως είχαν λανθασμένες πληροφορίες. Είμαι βέβαιος πως αν τότε υπήρχε το Facebook η κυβέρνηση Μπους θα το εκμεταλλευόταν στον μέγιστο βαθμό.
Δεν είναι όμως μόνο αυτό, είναι και ο ίδιος ο τρόπος ζωής μας, ο οποίος μας έχει κάνει να βλέπουμε ως μονάδα μέτρησης της ευτυχίας τα υλικά αγαθά. Φθάσαμε από το ένα άκρο στο άλλο. Δεν απέχουμε και πολύ από εποχές που οι άνθρωποι ήταν ευχαριστημένοι με τα ελάχιστα και αναφωνούσαν για παρηγοριά «Δόξα σοι ο Θεός». Χωρίς να επιζητούν περισσότερα πράγματα από φόβο μήπως χάσουν και αυτά τα λίγα που έχουν. Άλλωστε η λαϊκή μας παράδοση είναι γεμάτη από παροιμίες με τέτοια φιλοσοφία. Εμείς περάσαμε στο άλλο άκρο, δεν μας ευχαριστεί τίποτα. Ένας κόσμος γεμάτος ματαιοδοξία που δυστυχώς μεταφέρεται και στις επόμενες γενιές. Προτού όμως δούμε τι θα κάνουμε με τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης ας δούμε τι θα κάνουμε με αυτές τις συμπεριφορές που διαρρέουν όλη αυτή την τοξικότητα σε πλατφόρμες, όπως το Facebook και χρησιμοποιούνται ως πηγή κέρδους.
Αν θέλουμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους και να μην αγνοούμε τον ελέφαντα στο δωμάτιο πρέπει πρώτα να αντιληφθούμε πως όλα όσα καταχράται το Facebook είναι συμπεριφορές και νόρμες που υπάρχουν ήδη εντός των σύγχρονων κοινωνιών. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι η ίδια η κοινωνία, είναι απλώς κομμάτι της κοινωνίας. Είναι το παραμορφωμένο είδωλο μιας ήδη ηθικά πτωχευμένης κοινωνίας.
Ο κ. Χρίστος Κυπριανού είναι κάτοχος Ba Κοινωνιολογίας και Μa New Media And Society.
