Kathimerini.com.cy
Του Δρ Χάρη Αρμεύτη
Σοβαρές ανησυχίες για το μέλλον των δημόσιων αλλά και των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων εκφράζει ο πνευμονολόγος, Δρ Χάρης Αρμεύτης, Πρόεδρος της Ένωσης Ιδιωτών Ιατρών, με αφορμή το μνημόνιο για τις ιδιωτικές κλινικές. Σε παρέμβασή του ο δρ Αρμεύτης αναφέρεται σε σειρά προβλημάτων που προκύπτουν και κάνει λόγο για παγίδες. Τονίζει ότι το μνημόνιο έρχεται σε αντίθεση με πρόνοιες της νομοθεσίας και χαρακτηρίζει τον ΟΑΥ «κράτος εν κράτει».
Ουδείς αμφιβάλλει ότι οι προσπάθειες από μέρους ΠΑΣΙΝ και ΟΑΥ είχαν στόχο να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ τους και να βρεθεί μια λύση που να επιτρέψει την ένταξη των κλινικών στο ΓεΣΥ κατά τη Β’ φάση εφαρμογής του. Δυστυχώς αυτό το χάσμα, σε ένα σημαντικό ποσοστό, δεν έχει γεφυρωθεί. Υπενθυμίζεται ότι οι κοινές θέσεις ΠΑΣΙΝ-ΕΝΙΚΠΙΣ ήταν οι σταθερές αμοιβές για ενδονοσοκομειακές και εξωνοσοκομειακές ιατρικές πράξεις και οι συμπληρωμές. Το αξιοπερίεργο είναι ότι, ενώ οι πλείστοι αντιλαμβάνονται ότι ο νόμος που ψηφίστηκε για το ΓεΣΥ είναι εκτός κυπριακής πραγματικότητας και σε αναποτελεσματική βάση, κάποιοι καταφεύγουν σε λαϊκισμούς, αδιαφορώντας για τις συνέπειες που θέτουν σε σοβαρούς κινδύνους το επίπεδο και το μέλλον της ιατρικής στην Κύπρο. Θεωρώ υποχρέωση μου να αναδείξω εκείνα τα στοιχεία του μνημονίου, μέσα από τα οποία οι ιδιωτικές κλινικές δύναται να οδηγηθούν σε καταστροφικά αδιέξοδα.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο το μνημόνιο αλλά η σχετική νομοθεσία που σε τυχόν διαφωνία μεταξύ ενός νοσηλευτηρίου και ΟΑΥ, θα δίνει απαντήσεις οι οποίες, το πιθανότερο να κλίνουν εις βάρος των νοσηλευτηρίων. Συγκεκριμένες πρόνοιες της ισχύουσας νομοθεσίας καθιστούν τον ΟΑΥ «κράτος εν κράτει», παραχωρώντας του υπερεξουσίες και αρμοδιότητες που τον μετατρέπουν από ασφαλιστικό φορέα σε αποκλειστικό και συγκεντρωτικό διαχειριστή του τομέα της υγείας. Είναι η στιγμή που πρέπει να καταγραφούν οι αλήθειες και να αποκαλυφθούν οι προθέσεις του καθενός, πριν να είναι πολύ αργά. Κάποιοι, προφανώς, έκαναν τα «κλειστά μάτια» κι επέδειξαν ανοχή, σε καταχρήσεις ενώ έκδηλη ήταν η προσπάθεια διάσπασης της ιατρικής κοινότητας. Ιδιαίτερη έκπληξη μας είχαν προκαλέσει αναφορές συναδέλφων, ότι γιατροί που είχαν ενταχθεί πρώτοι στο σύστημα, παρακινούσαν τους υπόλοιπους να πράξουν το ίδιο, επιδεικνύοντας μάλιστα μηνιαίες επιταγές των 70 και 80 χιλιάδων ευρώ.
Το έπραξαν από μόνοι τους ή ήταν καθοδηγούμενοι ως αποτέλεσμα εφαρμογής συγκεκριμένης τακτικής; Κάποιοι οφείλουν να δώσουν ειλικρινείς απαντήσεις. Αυτή η σκιά αιωρείται από τότε και μάλιστα δεν έχει περιοριστεί στους γιατρούς, αλλά επεκτάθηκε σε φαρμακοποιούς και χημικούς. Κάτω από τον «λεκέ» - «πολέμιοι του ΓεΣΥ», είχαν τεθεί εκβιαστικά διλλήματα, εξαναγκαστικής φύσεως που τους ανάγκαζαν, ουσιαστικά, να ενταχθούν χωρίς να αφήνονται περιθώρια για πραγματικές εξασφαλίσεις. Μια λεπτομερής και προσεκτική ανάλυση του μνημονίου καταδεικνύει ότι από την πρώτη μέρα που οι κλινικές θα συμβληθούν, γίνονται δέσμιες του ΟΑΥ, εγκλωβίζοντας εαυτόν σε αυτό που ονομάζεται σφαιρικός προϋπολογισμός. Αυτό τι σημαίνει; Ότι αυτομάτως oΟΑΥ γίνεται ο αποκλειστικός διαχειριστής των οικονομικών της κάθε κλινικής. Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πάρα πολλά, καθώς το ίδιο το μνημόνιο περιορίζεται σε γενικότητες ενώ εμπεριέχει αρκετές ασάφειες. Αυτά τα δεδομένα δημιουργούν το έδαφος πολλαπλών και διφορούμενων ερμηνειών. Για παράδειγμα, βάσει του μνημονίου, επιτρέπεται σε συμβεβλημένο νοσηλευτήριο με το ΓεΣΥ να νοσηλεύονται ασθενείς ιδιωτικά, κάτι που όμως είναι ενάντια στην ισχύουσα νομοθεσία. Είναι τα μνημόνια υπεράνω νομοθεσιών;
Ο νόμος είναι ξεκάθαρος: «Ένας δικαιούχος του ΓεΣΥ, ΔΕΝ μπορεί να νοσηλευτεί ιδιωτικά σε νοσηλευτήριο που είναι συμβεβλημένο με το σύστημα. Αν νοσηλευτεί έχει το δικαίωμα στο τέλος να ΜΗΝ πληρώσει αφού δεν τον υποχρεώνει ο νόμος να πληρώσει. Ίσως, θα έπρεπε να προηγηθεί τροποποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας; Εύλογα προκύπτει και η απορία, γιατί σε αυτή την περίπτωση οι οργανωμένοι ασθενείς δεν διαμαρτυρήθηκαν για τις πρόνοιες που δημιουργούν ασθενείς δύο ταχυτήτων… Όσοι από εμάς «τολμούσαμε» να αναδείξουμε εκείνα τα προβληματικά σημεία που θα έπρεπε να αλλάξουν ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα, η λειτουργικότητα και παροχή αναβαθμισμένων υπηρεσιών στον ασθενή, γινόμασταν «στόχοι» λεκτικής επίθεσης. Τώρα πώς είναι δυνατόν να επικροτούν ένα μνημόνιο το οποίο εμπεριέχει πρόνοιες που είναι αντίθετες με τη «φιλοσοφία» του ΓεΣΥ και που δεν εξυπηρετούν την ισότιμη πρόσβαση; Αυτό πραγματικά είναι άξιον απορίας. Όποιος επισημαίνει προβληματικές πρόνοιες, κακές πρακτικές και δυσλειτουργικές διαδικασίες, δεν σημαίνει ότι είναι ενάντια στο ΓεΣΥ. Σημαίνει ότι επιθυμεί ένα σωστό και δημοκρατικό ΓεΣΥ, το οποίο, από τη μια, σέβεται και διασφαλίζει το επιστημονικό κύρος και τις επιλογές του ιατρικού κόσμου και, από την άλλη, επιτρέπει τη συνεχή αναβάθμιση της παροχής υπηρεσιών υγείας στους ασθενείς. Η παραχώρηση επιλογών σε γιατρό και ασθενή, δεν καταπατά την αρχή της ισότιμης πρόσβασης.
Οι μεγάλες προκλήσεις και οι πιθανές παγίδες για τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια είναι:
• Η κατάστασητων δημοσίων νοσηλευτηρίων που κατά γενική ομολογία βρίσκονται στην χειρότερη κατάσταση από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς είναι η πρώτη φορά που έχουμε δημόσια νοσηλευτήρια χωρίς γιατρούς, χωρίς εξοπλισμό και ασθενείς να νοσηλεύονται σε τριτοκοσμικές συνθήκες.
• Η ευθύνη βαραίνει αυτούς που δεν έπραξαν αυτό που έλεγε η νομοθεσία, ότι δηλαδή η αναδιοργάνωση και η αυτονόμηση των δημοσίων νοσηλευτηρίων έπρεπε να προηγηθεί του ΓεΣΥ. Δυστυχώς επέμειναν σε λανθασμένους σχεδιασμούς, έπεσαν έξω στους υπολογισμούς, και επιχειρησιακά, είναι αυτοί που έχουν την ευθύνη της εφαρμογής.
• Η εξώθηση των συναδέλφων του κρατικού τομέα σε παραίτηση, είναι οφθαλμοφανής. Οι λόγοι που γίνεται αυτό θα πρέπει να μας προβληματίσουν όλους σοβαρά. Με την έναρξη της δεύτερης φάσης όσα ιδιωτικά νοσηλευτήρια συμβληθούν θα δεχθούν έναν τεράστιο όγκο ασθενών που θα τα γονατίσει στην κυριολεξία. Με μαθηματική ακρίβεια θα έχουμε λίστες αναμονής και ο όγκος εργασίας τους θα διπλασιαστεί και θα ξεπεράσει τις λεγόμενες εγγυήσεις που παρέχει το μνημόνιο.
• Θα είναι έτοιμα τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια να διαχειριστούν τις συνέπειες επί της οικονομικής στους ευρωστίας ή θα έρθουν αντιμέτωπα με οικονομική κατάρρευση; Μπορεί κανείς ν’ αναλογιστεί τις συνέπειες μπροστά σε αυτό το ενδεχόμενο, για τους εργαζομένους κι ευρύτερα για την υγεία των πολιτών; Κανένα σύστημα υγείας δεν είναι βιώσιμο χωρίς δυνατό κρατικό τομέα. Η Κύπρος τι έκανε; Απλά χρηματοδότησε την έξοδο των ιατρών και την διάλυση κλινικών των νοσοκομείων. Τέτοιοι χειρισμοί έχουν οδηγήσει την Κύπρο σε μια παγκόσμια πρωτοτυπία: «Εν καιρώ παγκόσμιου συναγερμού πνευμονίας από κορωνοϊό, εμείς βάλαμε λουκέτο στην πνευμονολογική κλινική του νοσοκομείου Λεμεσού».
• Δυστυχώς, ένα από τα πλέον πιθανά σενάρια, είναι πως η αποτυχία υγιούς και θεμελιωμένης αυτονόμησης των κρατικών νοσηλευτηρίων και η ανάγκη συνεχούς χρηματοδότησής τους, θα τα οδηγήσει σε ξεπούλημα. Λαμβάνοντας υπόψη σχεδιασμούς, τακτικές και κενές περιεχομένου διακηρύξεις του πρόσφατου παρελθόντος, δεν θα ήταν υπερβολή τα κρατικά νοσηλευτήρια της Κύπρου να έχουν την τύχη της Λαϊκής Τράπεζας και του Συνεργατισμού. Η «μαύρη τρύπα» που δημιουργείται διαμορφώνει εφιαλτικές συνθήκες για να συμπαρασυρθούν και τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια. Οι συνέπειες δε γενικότερα για την οικονομία του τόπου, αλυσιδωτές. Δυστυχώς στην Κύπρο διαμαρτυρόμαστε μόνο όταν το πρόβλημα κτυπήσει την δική μας πόρτα, και ξεκινάμε να διαμαρτυρόμαστε πάνω στα ερείπια του προβλήματος ανεξάρτητα αν κάποιοι με τεράστιο κόστος μας προειδοποίησαν καιρό πριν.
• Σοβαρό πρόβλημα αποτελεί επίσης η αποδεδειγμένη πλέον αδυναμία του ΟΑΥ να ελέγξει αποτελεσματικά το σύστημα. Αυτό διεφάνη από τους πρώτους μήνες εφαρμογής του ΓεΣΥ. Στο υποθετικό σενάριο μη άσκησης επαρκούς ελέγχου στη διενέργεια χειρουργείων σε ένα νοσηλευτήριο, τι θα γίνει εάν στο τέλος ο ΟΑΥ δεν «αναγνωρίσει» την ανάγκη των όσων έγιναν και πληρώσει λιγότερα; Πού είναι οι δικλείδες ασφαλείας και πώς το ιδιωτικό νοσηλευτήριο θα μπορέσει ν’ ανταπεξέλθει για να αποφύγει τη χρεοκοπία; Η σωστή τακτική παγκοσμίως είναι ο έλεγχος βάσει πρωτοκόλλων και η δημιουργία συστήματος προέγκρισης από ελεγκτές ιατρούς. Με αυτό τον τρόπο προστατεύονται και διασφαλίζονται όλοι: ασθενείς, γιατροί, κλινικές και το ίδιο το σύστημα.
• Κρατική εγγύηση 70 εκατομμυρίων δεν υφίσταται όπως τουλάχιστον έχει παρουσιαστεί. Οι προϋποθέσεις και οι υποσημειώσεις δημιουργούν θολό τοπίο ως προς την έγκαιρη κι επαρκή κάλυψη των νοσηλευτηρίων. Απο μόνη της η εφαρμογή του μνημονίου θα δημιουργήσει ελλείμματα στις ιδιωτικές κλινικές και είναι τουλάχιστον αφέλεια να πιστεύουν οι κλινικάρχες ότι το κράτος θα βγάλει από τα ταμεία του χρήματα να τους βοηθήσει αν αύριο δεν έχουν να πληρώσουν τους υπάλληλους τους, ή τις δόσεις των δανείων τους στις τράπεζες. Ο Υπουργός Υγείας ήταν ξεκάθαρος: «Δεν θα καλύπτουμε εμείς τα ελλείμματα των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων». Ανεξάρτητα αν αυτά τα ελλείμματα θα δημιουργηθούν από τον ελλειμματικό προϋπολογισμό του ΓεΣΥ το πρόβλημα είναι των κλινικών και των μετόχων τους . Αυτό που αρνούνται επίμονα αρκετοί να καταλάβουν είναι ότι με το μνημόνιο οι ιδιωτικές κλινικές εκχωρούν τον αποκλειστικό έλεγχο στον ΟΑΥ και η διαχείριση της περιουσίας τους είναι υπό αυστηρούς περιορισμούς , τύπου μνημονίου τρόικας .
• Το μόνο σύστημα υγείας που είναι βιώσιμο στην Κύπρο είναι το μεικτό με σταθερές αμοιβές, αυστηρό έλεγχο, ανεξάρτητη εποπτική αρχή και συμπληρωμές. Δυστυχώς ο λαϊκισμός ορισμένων δεν επιτρέπει την εφαρμογή αυτού που ακούγεται ως το πιο λογικό και το πιο κοντινό στην κυπριακή πραγματικότητα και επιτρέπουν την εφαρμογή ενός προβληματικού συστήματος. Πρέπει να γίνει αντιληπτό σε όλους ότι το
σύστημα βάσει αυτού που πληρώνουμε μας επιτρέπει να έχουμε τα ανάλογα φάρμακα και τον ανάλογο αριθμό ιατρικών πράξεων κτλ. Όποιος ξεπερνά αυτά που δικαιούται θα πρέπει να πληρώνει. Οι επιλογές είναι μόνο δυο: Συμπληρωμή ή αύξηση της φορολογίας. Μεταξύ των δυο, προτιμότερη είναι η συμπληρωμή. Μόνο η συμπληρωμή θα συγκρατήσει τυχόν σπατάλες και καταχρήσεις. Σε διαφορετική περίπτωση οι ίδιοι οι «πατέρες» του ισχύοντος συστήματος υγείας οδηγούν οι ίδιοι το ΓεΣΥ σε κατάρρευση, με σοβαρές συνέπειες στην ευρύτερη οικονομία του τόπου.
Δεν είναι καθόλου υπερβολή να πούμε ότι το ΓεΣΥ όπως εφαρμόζεται οδηγεί στην ιδιωτικοποίηση των δημοσίων νοσηλευτηρίων και στην κρατικοποίηση των ιδιωτικών, μέχρι να πουληθούν όλα σε τιμή ευκαιρίας στους λεγόμενους στρατηγικούς επενδυτές. Είναι η ώρα να λεχθούν αλήθειες. Αλήθειες που αφήνουν απ’ έξω εγωισμούς και άλλες σκοπιμότητες, πολιτικές ή επιχειρηματικές, ή και τα δύο μαζί. Αυτό που έχει σημασία είναι να διασφαλιστεί ένα σωστό Σύστημα Υγείας, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της χώρας μας, που εξυπηρετεί και παρέχει ποιοτικές υπηρεσίες υγείας στον ασθενή, που αναδεικνύει το επιστημονικό κύρος της ιατρικής κοινότητας, που δίνει επιλογές, χωρίς να υστερεί την ισότιμη πρόσβαση των ασθενών. Ένα σύστημα που λειτουργεί έξυπνα, αποτελεσματικά και δημοκρατικά. Ένα σύστημα που διαθέτει όλες τις απαραίτητες δικλείδες ασφαλείας και να ενεργεί προληπτικά, ως προς την αποφυγή καταχρήσεων τόσο από πλευράς κλινικαρχών-γιατρών όσο και από πλευράς των ασθενών. Στον τομέα της υγείας, δεν έχουν θέση οι λαϊκισμοί. Κάποιοι επιτέλους ας τους εγκαταλείψουν και ας επικεντρωθούν με σοβαρότητα στην ορθολογιστική διαχείριση των προβλημάτων που ταλανίζουν το ΓεΣΥ, πριν καν κλείσει ένα χρόνο ζωής.
*O Δρ Χάρης Αρμεύτης είναι Πρόεδρος της Ένωσης Ιδιωτών Ιατρών.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
