Του Απόστολου Κουρουπάκη
Πολύς ντόρος έγινε για το βιβλίο που συνόδευε την κυπριακή συμμετοχή στη 19η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία με τον τίτλο «(Στες πέτρες) εδώκαμεν σας την αναπνοή μας τζαι εψιθυρίσετε την πίσω στο χώμα» σε επιμέλεια Σεβίνας Φλωρίδου, και συνεπιμέλεια Νίκολας Μητροπούλου & Clara Zinecker. Η έκδοση αποσύρθηκε, τυπικά τουλάχιστον, το υφυπουργείο Πολιτισμού ψάχνει να βρει την αστοχία, οι συγγραφείς αναζητούν λύσεις, και η κοινωνία των πολιτών φώναξε, διαμαρτυρήθηκε, μάζεψε λίθους αναθέματος, χαρακτήρισε άλλους προδότες και μειοδότες, και άλλους φασίστες και τελικά «κι εμείς καλώς σας βρήκαμε»!
Δεν ξέρω κατά πόσο ήταν χρήσιμη η φασαρία που ακολούθησε και πια ποιος θυμάται τους πύρινους λόγους του προέδρου της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής κ. Παύλου Μυλωνά, και των περισσότερων μελών της, τι ειπώθηκε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από τους υπέρ και από τους κατά. Και αναρωτιέμαι αν ήταν χρήσιμη, διότι δεν έγινε καμία σοβαρή συζήτηση, που να οριοθετεί το πρόβλημα, να εντοπίζει παθογένειες, να συζητηθούν ζητήματα ταυτότητας, να μπει στο επίκεντρο η πολιτική διάσταση και άλλα παρόμοια. Τίποτα από αυτά δεν έγινε…
Και επειδή έχω συμβιβαστεί με τη συνθήκη του πυροβολώ και μετά σιωπώ, ή του αντιδρώ για όσο το σίδερο είναι στη φωτιά και μετά περιμένω το επόμενο hot topic, δεν μου κάνει εντύπωση. Με στεναχωρεί όμως και με προβληματίζει ότι δεν καταφέρνουμε σε αυτόν τον τόπο να κάνουμε μία συζήτηση της προκοπής, ούτε στη Βουλή, ούτε εκτός αυτής, αλλά είμαστε πρωταθλητές στο να χωριζόμαστε σε στρατόπεδα και στο συγκεκριμένο ζήτημα σε Νεοκύπριους και Εθνικόφρονες, σε αριστερόφρονες και σε φασίστες, σε από εδώ και σε από εκεί, και αν κανείς είναι στο ανάμεσο να τρέμει, αφού αναγκαστικά πρέπει να ορίσει εαυτόν σε κάποιο από τα στρατόπεδο, μιας και βρισκόμαστε σε πόλεμο. Και το ανάμεσο δεν είναι πάντα το κοινώς λεγόμενο whataboutism, αλλά τυγχάνει να είναι και μία πιο ψύχραιμη και μέση οδός.
Τα παραπάνω μου ήλθαν στο μυαλό όταν είδα πως στην Αθήνα, στο Κέντρο Έρευνας Νεότερης Ιστορίας (ΚΕΝΙ) του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου διοργανώθηκε η συζήτηση με θέμα «Λογοκρισία και καλλιτεχνική ελευθερία στην Κύπρο: Συζήτηση για ένα “εθνικά επικίνδυνο” βιβλίο». Για το θέμα συζήτησαν η Σεβίνα Φλωρίδου, επιμελήτρια της κυπριακής συμμετοχής στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής 2025, η Σία Αναγνωστοπούλου, καθηγήτρια Όψιμης Οθωμανικής και Τουρκικής Ιστορίας, και ο Χάρης Αθανασιάδης, καθηγητής Δημόσιας Ιστορίας. Συντόνιζε ο Δημήτρης Χριστόπουλος, καθηγητής Πολιτειολογίας. Η συζήτηση που αφορούσε την Κύπρο και ένα μείζον ζήτημα που προέκυψε στο νησί, στην Κυπριακή Δημοκρατία, διοργανώθηκε στο εθνικό κέντρο, με λίγα λόγια. Συζήτησαν Ελλαδίτες καθηγητές, με τη Σεβίνα Φλωρίδου… προσωπικά μού ακούστηκε παράδοξο. Σκέφτηκα, γιατί να συζητούν καθηγητές από την Ελλάδα, έστω και αν ιδεολογικά είναι προοδευτικοί και με απόψεις συγκλίνουσες με τους δημιουργούς της έκδοσης, γιατί η συζήτηση να γίνει πρώτα στη Αθήνα, την πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, και όχι στη Λευκωσία, με καθηγητές από τα εδώ Πανεπιστήμια, με τη συμμετοχή και ειδικών από την Ελλάδα, σε κάποιο Πανεπιστήμιο της ευρύτερης περιοχής της Λευκωσίας;
Εκτός και αν δεν υπάρχουν στην Κύπρο τέτοιοι καθηγητές, και ιδρύματα που να μπορούν να στηρίξουν τέτοιες συζητήσεις, οπότε το πρόβλημα είναι βαθύ και σοβαρό και θα πρέπει να γίνει κάτι. Φυσικά, η στήλη μαθαίνει πως η εν Αθήναις συζήτηση έγινε για πρακτικούς λόγους, που και πάλι είναι για τη δική μου λογική ακατανόητοι. Δεν ξέρω πώς και πότε και πού θα γίνει αυτή η συζήτηση στη χώρα που έχει το πρόβλημα, αλλά έχω την πεποίθηση πως όταν και αν γίνει θα πρέπει να έχει το ίδιο στάτους με αυτό της Ελλάδας, τόσο σε επίπεδο ομιλητών όσο και σε επίπεδο διοργάνωσης. Διότι τελικά είναι εύκολο και ανέξοδο να κουβεντιάζουμε και να τσακωνόμαστε, και τα κάστανα να μένουν στη φωτιά, όπως και τα καυτά ζητήματα να μη συζητιούνται…
Και ειρήσθω εν παρόδω, σε όλον αυτόν τον ορυμαγδό, πού ήταν η ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας; Το Πανεπιστήμιο Κύπρου, η Κυπριακή Ακαδημία Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών;
