Διονυσία Βορίδη
Tα εμβόλια δεν έφεραν το οριστικό τέλος της πανδημίας, όπως προσδοκούσαμε. Ακόμη και σήμερα, που αρκετά από αυτά αποδεδειγμένα είναι αποτελεσματικά και ασφαλή, η μετάλλαξη «Δέλτα» προκαλεί χιλιάδες λοιμώξεις και θανάτους σε όλον τον κόσμο, ιδιαίτερα όπου η εμβολιαστική κάλυψη είναι ελλειμματική. Το άνοιγμα των σχολείων, η επιστροφή στην κανονικότητα, αλλά και η εορταστική περίοδος που πλησιάζει, ενδέχεται να δημιουργήσουν ένα εκρηκτικό μείγμα που θα μας φέρει αντιμέτωπους με το επόμενο πανδημικό κύμα. Παρά τη δεδηλωμένη ανησυχία των ειδικών για το μέλλον, υπάρχουν και καλά νέα από το μέτωπο του κορωνοϊού. Διαθέτουμε, πλέον, πρόσβαση σε αποτελεσματικά φάρμακα, κάποια από τα οποία είναι καινούργια, ενώ άλλα χρησιμοποιούνταν και παλιότερα με διαφορετικές ενδείξεις.
Αυτό το φαρμακευτικό οπλοστάσιο, συνδυαστικά με την εξέλιξη υποστηρικτικών θεραπειών, όπως είναι η πρηνηδόν τοποθέτηση των αρρώστων, συνέβαλε στη μείωση της θνησιμότητας. Ακόμη και σήμερα, με τη «Δέλτα» να καλπάζει, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι υπάρχει βελτίωση στη γενική εικόνα των ασθενών και στην έκβαση της υγείας τους. Δεν πρέπει, ωστόσο, να λησμονήσουμε ούτε στιγμή ότι, αν και αυτά τα φάρμακα βοηθούν κάποιους αρρώστους, κανένα δεν μπορεί να υποκαταστήσει την προστατευτική δράση των εμβολίων. Mέχρι στιγμής, τα εμβόλια συνιστούν τη μοναδική και άκρως αποτελεσματική ασπίδα που μπορούμε να υψώσουμε έναντι του κορωνοϊού.
Το κατάλληλο φαρμακευτικό σκεύασμα πρέπει να χορηγηθεί στον άρρωστο την κατάλληλη στιγμή της πορείας της λοίμωξης. Ένα αντιιικό μπορεί να βοηθήσει έναν ασθενή με ήπια συμπτώματα, εφόσον δοθεί εγκαίρως. Δεν έχει, όμως, καμία ωφέλεια για έναν διασωληνωμένο, ιδιαίτερα αν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από την έκθεσή του στον κορωνοϊό. Αναλόγως, οι νοσηλευόμενοι σε ΜΕΘ ωφελούνται από σκευάσματα που περιορίζουν τη φλεγμονή, αποτρέποντας τις βλάβες σε πνεύμονες και νεφρά. Αν το ίδιο φάρμακο χορηγηθεί στην αρχική φάση της νόσου, θα επιφέρει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα, περιορίζοντας την ικανότητα του οργανισμού να πολεμήσει τον κορωνοϊό.
Στο «φαρμακείο της COVID» πρωτεύουσα θέση έχουν τα αντιιικά σκευάσματα. Τρία μονοκλωνικά αντισώματα, που έχουν εγκριθεί στις ΗΠΑ, μπορούν να αποτρέψουν τον ιό από το να μολύνει περισσότερα κύτταρα, στοχεύοντας στην πρωτεϊνική του ακίδα. Για ασθενείς στο αρχικό στάδιο της λοίμωξης, αυτά τα φάρμακα περιορίζουν τον κίνδυνο νοσηλείας και θανάτου. Το REGEN-COV μπορεί επίσης να αποτρέψει τη μόλυνση ατόμων που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Ταυτόχρονα, τα μονοκλωνικά αντισώματα βοηθούν ασθενείς που νοσηλεύονται επειδή δεν παράγουν αντισώματα, είτε εξαιτίας ανοσοκαταστολής είτε για άλλους λόγους. Σε αυτούς, υποδεικνύει μια μελέτη που ακόμη δεν έχει αξιολογηθεί, η χορήγησή τους μειώνει τον κίνδυνο θανάτου. Όμως, και αυτά έχουν τους περιορισμούς τους. Οι γιατροί πρέπει να τα δώσουν στην αρχική φάση της λοίμωξης, με τα πρώτα συμπτώματα, ενώ η χορήγησή τους απαιτεί νοσοκομειακό περιβάλλον.
Μία άλλη κατηγορία φαρμάκων που μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς με κορωνοϊό είναι τα αντιφλεγμονώδη. Στεροειδή, όπως η δεξαμεθαζόνη, μπορούν να καταστείλουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα, περιορίζοντας τη φλεγμονή. Η χορήγησή της σε νοσηλευόμενους μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου, σύμφωνα με μελέτη του Φεβρουαρίου του 2021 που δημοσιεύθηκε στο Νew England Journal Of Medicine. Μεγαλύτερο όφελος αποκόμισαν όσοι είχαν αυξημένη ανάγκη υποστήριξης με οξυγόνο. Η ίδια μελέτη, ωστόσο, υπέδειξε ότι στους ασθενείς που δεν έχρηζαν οξυγόνου, η δεξαμεθαζόνη όχι μόνο δεν τους προσέφερε τίποτα, αλλά μπορούσε να αποβεί επικίνδυνη.
Οι αναστολείς IL-6
Μια άλλη κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούνται κατά της COVID-19 είναι οι αναστολείς IL-6. Οι άρρωστοι που βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση ενδέχεται να έχουν αυξημένα επίπεδα της κυτοκίνης IL-6, ενός μορίου που χρησιμοποιείται από το ανοσοποιητικό στον συντονισμό των επιθέσεών του κατά των εισβολέων. Η χορήγηση δύο τέτοιων αναστολέων (tocilizumab και sarilumab), που μπλοκάρουν την αντίδραση των κυττάρων στο IL-6, περιόρισε τον κίνδυνο θανάτου μειώνοντας τη φλεγμονή. Τα φάρμακα αυτής της κατηγορίας συνήθως χορηγούνται συνδυαστικά με δεξαμεθαζόνη.
Εξίσου αποτελεσματικοί είναι οι λεγόμενοι αναστολείς Jak (κινάσες Ιανός) που, επίσης, μεταβάλλουν τη φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού. Συνταγογραφούνται για διάφορες παθήσεις, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, και παρεμποδίζουν τη φλεγμονή που προκαλεί το IL-6. Η συνδυαστική χορήγηση του αντιιικού ρεμδεσιβίρη με τον αναστολέα baricitinib συνέβαλε ώστε οι ασθενείς να λάβουν ταχύτερα εξιτήριο, συγκριτικά με εκείνους που έλαβαν μόνο ρεμδεσιβίρη. Επιπλέον, μείωσε τον κίνδυνο θανάτου σε αρρώστους που λάμβαναν δεξαμεθαζόνη. Ακόμη και οι πιο βαριά άρρωστοι ωφελήθηκαν από τα φάρμακα καθώς περιόρισαν τη φλεγμονή.
Από όλα αυτά τα φάρμακα, το μόνο που χορηγείται σε ασθενείς που δεν χρήζουν νοσηλείας είναι τα μονοκλωνικά αντισώματα. Προφανώς υπάρχει μεγάλη ανάγκη εξεύρεσης και άλλων θεραπευτικών αγωγών που θα μπορούν να χορηγηθούν επιτυχώς στην έναρξη της COVID-19 και σε ασθενείς που δεν χρήζουν νοσηλείας. Κάποια που πιθανώς χρησιμοποιηθούν μελλοντικά είναι τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή, αλλά και το αντικαταθλιπτικό φλουβοξαμίνη.
Ο θησαυρός ήταν άνθρακες
H επιθυμία και η ανάγκη εξεύρεσης αποτελεσματικών φαρμάκων, ιδιαίτερα στην αρχή της πανδημίας, οδήγησαν ορισμένους ειδικούς σε βιαστικές και λανθασμένες εκτιμήσεις για την αξία κάποιων σκευασμάτων, όπως η χλωροκίνη. Η διεξοδική έρευνα απέδειξε γρήγορα ότι ο θησαυρός, που διαφήμιζε ο πρόεδρος Τραμπ, δεν ήταν παρά άνθρακες. Σήμερα, ένα άλλο «θαυματουργό φάρμακο» προκαλεί ανησυχία. Αυτό είναι η ιβερμεκτίνη, ένα αντιπαρασιτικό που συνταγογραφείται για εξωτερικά παράσιτα, όπως οι ψείρες, σε ανθρώπους και ζώα. Όταν χρησιμοποιείται με λανθασμένο τρόπο, από αδαείς που θέλουν παντοιοτρόπως να ιαθούν, μπορεί να προκαλέσει, εξαιτίας της μεγάλης τοξικότητάς της, ναυτία, εμετούς, διάρροια, υπόταση, διανοητική σύγχυση, σπασμούς και θάνατο. Ήδη εξαιτίας του έχουν οδηγηθεί στο νοσοκομείο και στο νεκροτομείο εκατοντάδες άνθρωποι. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επανειλημμένως ζήτησε να μη χορηγείται παρά μόνο στο πλαίσιο κλινικών μελετών. Κάποιες που ολοκληρώθηκαν υπέδειξαν ότι, εκτός από επικίνδυνη, η ιβερμεκτίνη είναι και άχρηστη.
