Της Μαρίνας Οικονομίδου
«Το να ζητάς από τους ανθρώπους να επιλέξουν ανάμεσα στην ιδιωτική τους ζωή και την υγεία τους», έλεγε σε πρόσφατη ανάλυσή του ο Ισραηλινός συγγραφέας Γιουβάλ Χαράρι, «είναι στην πραγματικότητα, η ίδια η ρίζα του προβλήματος, επειδή πρόκειται για ψευδή επιλογή». Μπορούμε, όπως εξηγούσε στους Financial Times ο Χαράρι, να προστατέψουμε την υγεία μας, όχι μέσω καθεστώτων ολοκληρωτικής επιτήρησης αλλά ενισχύοντας τη συνεργασία ενός καλά πληροφορημένου κοινού. Ενός κοινού που σε αυτή την κρίση θα έχει πλήρη εμπιστοσύνη στις αρχές, στα ΜΜΕ και κυρίως στα επιστημονικά δεδομένα.
Το έχουμε ξαναπεί, πως η πανδημία κατάφερε να αποκαλύψει τι ηγέτες διαθέτει κάθε χώρα. Ηγέτες που χλεύαζαν επιστημονικά δεδομένα, αντιδρούσαν ακόμη και με τον εμβολιασμό, που απέρριπταν με ευκολία όσα δημοσίευαν τα ΜΜΕ και που έκαναν απλοϊκές εκτιμήσεις, τρέχουν να προλάβουν εκ των υστέρων τη ζημιά που έχει προκαλέσει η ανεπάρκειά τους στους πολίτες τους. Αυτοί πλέον θα κληθούν να εφαρμόσουν ένα καθεστώς επιτήρησης, με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται. Όμως αναλγησία έχει καταδείξει και η ηγεσία της κατά τα άλλα σοβαρής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την ώρα δηλαδή που η Ιταλία μεταφέρει σε κομβόι τους εκατοντάδες νεκρούς της, το τελευταίο που θα αναμέναμε από την Πρόεδρο της Κομισιόν ήταν να μας μαθαίνει πώς να πλένουμε σωστά τα χέρια μας. Ανίκανη να αντιληφθεί το μέγεθος της ζημιάς, να ηγηθεί και να εμπνεύσει στη μεγαλύτερη κρίση της γενιάς μας.
Στην απογύμνωση όλων αυτών που ηγούνται και στην γενικότερη αντίληψη ότι όλα καταρρέουν, κοινωνίες έφτασαν πλέον να αποζητούν την πλήρη επιτήρησή τους από το κράτος. Και την παραδειγματική τιμωρία όσων δεν υπακούουν τυφλά γιατί «η δημοκρατία του ενός σταματά εκεί που ξεκινά η υγεία του άλλου».
Σωστά τα μέτρα της κυβέρνησής μας, όμως είδαμε πολλά τις τελευταίες μέρες που μας ανησυχούν για την επόμενη μέρα. Και κυρίως για το τι κοινωνία θέλουμε να διαμορφώσουμε μετά την κρίση. Όταν για παράδειγμα το σύστημα sms 8998, λειτούργησε και κατέρρευσε στα πρώτα 30.000 μηνύματα, οι πολίτες δεν διερωτήθηκαν γιατί το σύστημα δεν δούλεψε. Έσπευσαν να καταγγείλουν τους «κακομαθημένους» και να ζητήσουν πλήρη απαγόρευση.
Σαφώς και έγιναν πολλά που δεν μας τιμούν. Από τους φοιτητές που έβριζαν μέσα στο αεροπλάνο, τους γονείς τους που φώναζαν και έκλαιγαν έξω από το αεροδρόμιο, τις παράλογες απαιτήσεις για ειδική διατροφή και δωμάτια με θέα στους χώρους καραντίνας.
Όμως σε αυτή την πρωτόγνωρη κρίση, ρόλος της Πολιτείας δεν είναι να ρίχνει την ευθύνη της κατάρρευσης του συστήματος που η ίδια του η κυβέρνηση όφειλε να λειτουργήσει σωστά, στους πολίτες. Ούτε ρόλος του Προέδρου είναι να κουνά το δάκτυλο στους ανυπάκουους, προειδοποιώντας ότι θα τα κλείσει όλα. Σε μία τέτοια πρωτοφανή κρίση, δεν θέλουμε έναν ηγέτη που να κάνει περιπολίες στους δρόμους για να δει αν τηρούνται τα μέτρα που επέβαλε. Γιατί όλα αυτά σίγουρα δεν συμμορφώνουν τους ανυπάκουους. Έχουν απλώς ως στόχο το χειροκρότημα ενός συγκεκριμένου ακροατηρίου.
Θα προτιμούσαμε, λοιπόν, αντί να αστυνομεύει στους δρόμους, να δώσει έμφαση εκεί που πρέπει. Στον σωστό εξοπλισμό και τη σωστή λειτουργία του συστήματος υγείας. Η εμπιστοσύνη ότι το σύστημα υγείας είναι αρκετά δυνατό και θα αντέξει της κρίσης είναι πολύ πιο αποτελεσματική από έναν πληθυσμό που βρίσκεται απλώς υπό αστυνόμευση. Θα μπορούσε να στραφεί προς τα νοσοκομεία, όπου ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνεται μέρα με την μέρα ανάμεσα στους επαγγελματίες υγείας. Θα προτιμούσαμε αν διασφάλιζε τον κατάλληλο εξοπλισμό προστασίας τους, περισσότερες μονάδες εντατικής θεραπείας, αλλά και την επαρκή στελέχωση των νοσηλευτηρίων, που το ένα με τα το άλλο κλείνουν.
Η κρίση θα περάσει. Και αυτό που θα πρέπει να μετρήσουμε είναι το τι κοινωνία θέλουμε να διαμορφώσουμε στον νέο κόσμο. Ελπίζουμε πως όλο αυτό δεν θα μας μετατρέψει σε έναν πληθυσμό άγνωμο που θα αποζητά την επιτήρηση και την τιμωρία του. Φοβούμενος, ότι μία έκτακτη ανάγκη θα βρίσκεται πάντα στον ορίζοντα και αποζητώντας έναν σύγχρονο Πατερούλη για να τον προστατεύσει. Και θυσιάζοντας με ευκολία το μεγάλο αγαθό της Δημοκρατίας.
