Γιοχάνες Χαν

Μετά από δύο και πλέον χρόνια, ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης εξασφάλισε διορισμό εκπροσώπου της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στο Κυπριακό. Του γνωστού σε πολλούς από εμάς, Γιοχάνες Χαν. Ενός Αυστριακού πολιτικού, ο οποίος διετέλεσε Eυρωπαίος επίτροπος, για τρεις θητείες, υπό τρεις διαφορετικές ηγεσίες, Μπαρόσο, Γιούνγκερ και φον ντερ Λάιεν. Οι ερωτήσεις που προκύπτουν είναι πολλές:

• Εν πρώτοις, η εξέλιξη με τον διορισμό Χαν είναι θετική για τη Λευκωσία; Προφανώς, ναι. Άλλωστε, ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης θεωρεί απαραίτητη την εμπλοκή της Ε.Ε. στο Κυπριακό, αφενός για να εξασφαλίσει επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και αφετέρου για να αναχαιτίσει τις τουρκικές επιδιώξεις, για λύση στη λογική δύο κυρίαρχων οντοτήτων.

• Ο στόχος Χριστοδουλίδη επιτεύχθηκε; Όχι. Διότι άλλα ζητούσε προεκλογικά/μετεκλογικά, κι άλλα εξασφάλισε. Όπως είχε εξαγγείλει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «ο στόχος μου είναι να υπάρξει μια ουσιαστική συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα προχωρήσει με τον διορισμό μιας πολιτικής προσωπικότητας, η οποία θα αναλάβει αυτό τον ρόλο από πλευράς Βρυξελλών (Euronews)». Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας απαιτούσε λοιπόν διορισμό από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για να έχει λόγο και να ελέγξει τη στάση της Ε.Ε. Και όχι από την Κομισιόν, οι θέσεις της οποίας, σε αρκετές περιπτώσεις, είχαν φέρει σε δύσκολη θέση την Κυπριακή Δημοκρατία.

• Ο διορισμός μιας πολιτικής προσωπικότητας από την Ε.Ε. καλύπτει απολύτως τις επιδιώξεις της Λευκωσίας; Εν μέρει, διότι ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης ζητούσε από την Ε.Ε. να διαθέσει και την ευρωπαϊκή της εργαλειοθήκη, περιλαμβανομένης της αναβάθμισης της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας, ώστε να διασυνδεθεί η προώθηση των ευρωτουρκικών σχέσεων με την επίλυση του Κυπριακού, έχοντας μάλιστα «ετοιμάσει και σχετικό έγγραφο εργασίας (Euronews)». Στόχος που δεν έχει επιτευχθεί. Αντιθέτως, η Ε.Ε. κατήρτισε έγγραφο (Μπορέλ/Κομισιόν) διά του οποίου παρέχονται δώρα σε επτά πυλώνες προς την Τουρκία, χωρίς διασύνδεση με την επίλυση του Κυπριακού προβλήματος.

• Ο Γιοχάνες Χαν είναι σε θέση να διασφαλίσει τις επιδιώξεις της Λευκωσίας σε σχέση με τη λύση του Κυπριακού; Η απάντηση εδώ είναι σύνθετη. Ο κ. Χαν ήταν ο πρώτος επίτροπος της Ε.Ε. που υπέδειξε ότι η προοπτική ένταξης της Τουρκίας καθίσταται ολοένα λιγότερο ρεαλιστική, υπό την ηγεσία Ερντογάν, φωτογραφίζοντας μάλιστα μια ειδική σχέση, με επίκεντρο την Τελωνειακή Ένωση. Ως αποτέλεσμα, είχε δεχθεί βολές από την Άγκυρα. Ωστόσο, όσοι ζήσαμε τον τρόπο με τον οποίο αντέδρασε η Ε.Ε. στα γεγονότα του Κραν Μοντανά (2017), μπορούμε να υπενθυμίσουμε ότι ο Γιοχάνες Χαν, σημερινός εκπρόσωπος της προέδρου της Κομισιόν, ήταν τότε επίτροπος Διεύρυνσης της Ε.Ε. και είχε ρόλο στην εικόνα που διαμορφώθηκε προς όφελος της Άγκυρας και εις βάρος της Λευκωσίας. Υπό την καθοδήγηση του Γιοχάνες Χαν, η Κομισιόν εξέδωσε την έκθεση προόδου τον Απρίλιο 2018 και υποστήριξε ότι «η Τουρκία εξέφρασε στήριξη στις συνομιλίες για λύση του Κυπριακού», απενοχοποιώντας πλήρως την Άγκυρα, στο Κραν Μοντανά. Σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, ώστε προκάλεσε την αντίδραση του κυπριακού ΥΠΕΞ, πολιτικός προϊστάμενος του οποίου ήταν ο σημερινός πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης.

Άρα, ένα πρώτο ασφαλές συμπέρασμα που θα μπορούσε να εξαχθεί, είναι ότι η στάση της Ε.Ε., διέπεται μεν από τις κλασικές φραστικές αναφορές για λύση του Κυπριακού στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Αλλά, δεν μπορεί να εκλαμβάνεται ως δεδομένα υποστηρικτική προς όλες τις επιδιώξεις της Λευκωσίας. Δεν πρέπει επίσης να εκφεύγει της προσοχής μας ότι η Άγκυρα χαρακτηρίζει τον διορισμό του Γιοχάνες Χαν «εσωτερική ενέργεια» της Ε.Ε. και άρα δεν δεσμεύεται για συμμετοχή του στην επόμενη πολυμερή διάσκεψη, ενώ του υποδεικνύει παράλληλα την «κυριαρχική ισότητα» του ψευδοκράτους.

Ένα δεύτερο ασφαλές συμπέρασμα, ακόμη πιο σημαντικό, είναι ότι η Ε.Ε., όπως φάνηκε και από την περίπτωση του Κραν Μοντανά, και όχι μόνο, «δεν θα μπει μπροστά» ούτε θα χαράξει την πορεία λύσης του Κυπριακού. Αυτήν τη χαράζουν οι αφανείς μεσολαβητές, τύπου Βρετανίας και οι επίσημοι μεσολαβητές, ήτοι ο ΟΗΕ, οι οποίοι έχουν διαμηνύσει προς τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη ότι αναμένουν από τον ίδιο περισσότερα για την επανέναρξη συνομιλιών και τον ενθάρρυναν να σκεφτεί το ενδεχόμενο ικανοποίησης του προαπαιτούμενου που θέτει η τουρκική πλευρά για απευθείας εμπόριο, απευθείας πτήσεις από το ψευδοκράτος και απευθείας σχέσεις της «ΤΔΒΚ» με τη διεθνή κοινότητα. Με όλα αυτά διαφωνεί ο κ. Χαν; Ή ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι διαφωνεί, μήπως είναι σε θέση να τα ανατρέψει;