Όσα κάνει η Τουρκία, δημιουργώντας νέα σοβαρά τετελεσμένα στο Κυπριακό, είναι απαράδεκτα και προκλητικά, όμως και απολύτως προβλεπτά. Ήταν αναμενόμενο ότι θα τα προκαλούσε από τη στιγμή που δεν χρεώνεται το αδιέξοδο στο Κυπριακό. Έτσι έκανε και σε προηγούμενες περιόδους του Κυπριακού, ακόμα και όταν απλώς δεν της επιρρίπτονταν ευθύνες, πόσο μάλλον τώρα που για πρώτη φορά πήρε και επαίνους από τον γ.γ. για τη στάση της στο Κραν Μοντάνα. Γι’ αυτό η ελληνοκυπριακή πλευρά θα έπρεπε να ήταν προετοιμασμένη. Όμως για ακόμη μία φορά δεν ήταν, αφού θεωρούσε τις τουρκικές απειλές «μπλόφες» και «επικοινωνιακά παιχνίδια». Δεν έμαθε προφανώς από όσα προηγήθηκαν με τις τουρκικές προκλήσεις και παρανομίες στην κυπριακή ΑΟΖ. Και τότε οι κυβερνώντες απέδιδαν τις απειλές σε επικοινωνιακά παιχνίδια, αλλά η Τουρκία προχώρησε.
Τα τετελεσμένα που προκαλεί η Τουρκία είναι αποτέλεσμα της μη λύσης και του διαπραγματευτικού κενού σε συνδυασμό με την απαλλαγή της από την ευθύνη. Οι αντιδράσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς και εν γένει της Κυπριακής Δημοκρατίας στην παραβίαση των σχετικών Ψηφισμάτων του ΟΗΕ είναι και απαραίτητες και αναγκαίες. Όπως και τα διαβήματα προς τη διεθνή κοινότητα για να απαιτηθεί η καταδίκη των ενεργειών της Τουρκίας. Αυτά όμως δεν είναι ικανά να αλλάξουν την κατάσταση από τη στιγμή που η πηγή των προβλημάτων –η τουρκική κατοχή– θα παραμένει. Αν υπό το βάρος της διεθνούς αντίδρασης η Τουρκία δεν προχωρήσει τελικά στην υλοποίηση των εξαγγελιών της τώρα, μπορεί να το κάνει στο επόμενο χρονικό διάστημα, αξιοποιώντας άλλη χρονική συγκυρία. Η Τουρκία πάντοτε έχει την πολυτέλεια του χρόνου, παράγοντα που εκμεταλλεύεται με επιμονή και υπομονή για να παγιώνει τα κατοχικά δεδομένα μέχρι να καταστήσει τη διχοτόμηση αναπόδραστη και οριστική.
Απέναντι σε αυτή την τακτική της κατοχικής δύναμης και ενόψει της εντατικοποίησης των ενεργειών της για παγίωση της διχοτόμησης, μία είναι η μόνη εφικτή διέξοδος της ελληνοκυπριακής πλευράς, να επικεντρωθεί στην προσπάθεια για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο που διακόπηκαν το 2017 στη βάση του Πλαισίου του γ.γ. του ΟΗΕ και διαφυλάσσοντας τις επιτευχθείσες συγκλίσεις.
Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας δηλώνει ότι αυτό κάνει, πλην όμως δεν είναι πειστικός στη διεθνή πολιτική κονίστρα, γιατί ο ίδιος ήδη έχει αποσύρει σημαντικές συγκλίσεις στο θέμα της πολιτικής ισότητας, του πολιτεύματος και των ομοσπονδιακών αρμοδιοτήτων με την επιμονή του για αποκεντρωμένη ομοσπονδία.
Αυτές οι θέσεις του προέδρου συγκρούονται με τις κενές περιεχομένου διακηρύξεις του ότι επιθυμεί επανέναρξη των συνομιλιών από το σημείο που διακόπηκαν και έτσι υποσκάπτει την αξιοπιστία του. Το έλλειμμα αξιοπιστίας και πειστικότητας που υπάρχει το επισημαίνουν ακόμα και στενοί συνεργάτες του και αυτό θα έπρεπε τουλάχιστον να τον προβληματίσει. Αντ’ αυτού συνεχίζει στον ίδιο δρόμο, γεγονός που αφήνει χώρο στην Τουρκία να κάνει παιχνίδι χωρίς ουσιαστικό κόστος.
Είναι ασφαλώς απαράδεκτη η προϋπόθεση που θέτει η τουρκική πλευρά για αποδοχή της κυριαρχικής ισότητας για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και καλώς πράττει ο πρόεδρος που την απορρίπτει.
Από εκεί και πέρα όμως, τι κάνει; Αντί να προχωρήσει ένα βήμα μπροστά, με μια καθαρή πολιτική πρωτοβουλία, περιορίζεται στην πρότασή του για συζήτηση ΜΟΕ την οποία η διεθνής κοινότητα δεν συμμερίζεται. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο γ.γ. του ΟΗΕ δεν αναφέρεται καν σε αυτή στην τελευταία του Έκθεση. Η συνταγή των μεγαλεπήβολων ΜΟΕ δοκιμάστηκε και το 1993 και απέτυχε με αποτέλεσμα η διαδικασία να οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Αντί να συζητούμε τότε την ουσία, συζητούσαμε ΜΟΕ. Αυτό που έχουμε σήμερα είναι να συζητήσουμε την ουσία για επίτευξη λύσης.
Σήμερα έχουμε το εξής σκηνικό: η τουρκική πλευρά επιμένει στην κυριαρχική ισότητα και η ελληνοκυπριακή πλευρά στα ΜΟΕ. Το αδιέξοδο συνεχίζεται και καμία προοπτική δεν φαίνεται στον ορίζοντα για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Από αυτή την κατάσταση επωφελείται η Τουρκία και όλοι όσοι προωθούν τη διχοτόμηση. Είναι φανερό ότι κάτι διαφορετικό πρέπει να γίνει. Το ΑΚΕΛ έχει πρόταση για το τι άλλο μπορεί να γίνει. Είναι μια πρόταση που μπορεί να βγάλει την ελληνοκυπριακή πλευρά από τη γωνιά.
Η πρότασή μας, την οποία δώσαμε στον πρόεδρο της Δημοκρατίας από τον περασμένο Δεκέμβριο, έχει δύο σκέλη. Το πρώτο αφορά στην επανέναρξη των συνομιλιών, όπως αναλύεται πιο πάνω, ενώ το δεύτερο συναντά τη θέση των Ηνωμένων Εθνών για αξιοποίηση των υδρογονανθράκων ως καταλύτη για λύση. Αυτό το γεγονός προσδίδει στην πρόταση μας αξιοπιστία έναντι του διεθνούς παράγοντα. Αν ο πρόεδρος κινηθεί προς την κατεύθυνση που προτείνει το ΑΚΕΛ, τότε θα κερδίσει αξιοπιστία που σήμερα δεν έχει και θα γίνει πειστικός σχετικά με τη βούληση του για λύση. Η Τουρκία θα δεχθεί πίεση να ανταποκριθεί στην κίνηση της ελληνοκυπριακής πλευράς και είτε θα το κάνει, με αποτέλεσμα είτε να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις είτε θα εκτεθεί ως το αδιάλλακτο μέρος.
Αν η πρόταση αυτή ευοδωθεί δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε εκ των προτέρων. Εκείνο όμως που ξέρουμε με βεβαιότητα είναι ότι αν υιοθετηθεί θα δημιουργήσει νέα δυναμική και θα βάλει την ελληνοκυπριακή πλευρά στο τιμόνι των πρωτοβουλιών.
Η δική μας συνείδηση δεν αντέχει να βλέπει την Κύπρο να εγκλωβίζεται σταδιακά και βασανιστικά στους σχεδιασμούς της Άγκυρας. Ελπίζουμε κανενός η συνείδηση να μην το αντέχει και ο πρόεδρος, αυτός που έχει την ευθύνη των κινήσεων και των χειρισμών, να πράξει αυτό που πρέπει. Πριν να είναι εντελώς αργά, αφού βρισκόμαστε μια ανάσα πριν από την οριστική διχοτόμηση. Το αντιλαμβάνεται αυτό ο πρόεδρος;
