Συνέντευξη: Απόστολος Κουρουπάκης Μοντάζ: Λοΐζος Λοΐζου
«Φοβόσουν μην προδοθείς... αλλά δεν ήταν φόβος ώστε να πούμε να παραιτηθούμε, γιατί θα κινδυνέψουμε, εθώρες κοτζάμ νιάτα και κινδύνευαν, δεν σου ερχόταν εσένα να πεις να παραιτηθούμε».
Μαρίτσα Καραολή, ετών 92. Μια σπουδαία μορφή του αγώνα ‘55-‘59. Μια ζώσα ιστορία που διηγήθηκε στον Απόστολο Κουρουπάκη τον δικό της αγώνα και συγκλονιστικές μαρτυρίες δίπλα στον υπαρχηγό της ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αυξεντίου που χρησιμοποιούσε το σπίτι της ως κρησφύγετο. Τότε, ήταν μόλις 26 με τρία παιδιά. Μαζί με τον σύζυγό της Ανδρέα Καραολή, γνωστό ως «Παγκράτιο», προσέφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες στον τετραετή απελευθερωτικό αγώνα. Με κίνδυνο της ζωής τους, φιλοξενούσαν καταζητούμενους από τους Άγγλους ήρωες, όπως τον Γρηγόρη Αυξεντίου και τον Κυριάκο Μάτση.
Το ρολόι γυρνά πίσω 66 χρόνια. Τα θυμάται σαν χθες. Τα περιγράφει με ακρίβεια. Εξομολογείται πως ο πόθος της ελευθερίας ξεκίνησε πολύ πριν το ’55 όταν τους επισκέπτονταν ο αρχιμανδρίτης πατήρ Ανάργυρος και ακόμη ένας αρχιμανδρίτης από την Ελλάδα που κήρυτταν τον αγώνα και την ανάγκη της προσφοράς. Όπερ και εγένετο.
«Την Αγία Τρίτη, ήρθε ο δάσκαλος [σ.σ. Ανδρέας Μαλέκκος] από τη Λευκωσία και έφερε τον πρώτο αντάρτη. Μας είπε ότι ήταν καταζητούμενος και πρέπει να τον φιλοξενήσουμε – ούτε αν δεχόμαστε μάς ρώτησε ούτε αν δεν δεχόμαστε. Όταν έφυγε αυτός, ήρθε ένας άλλος από την Κακοπετριά, ο Χαράλαμπος Καμπούρης και τη δεύτερη φορά που ήρθε ο σύνδεσμος, είπε του άντρα μου, να βρει έμπιστα σπίτια για να φέρνουν όπλα και να φτιαχτούν κρύπτες για τα όπλα. Διάλεξε ο άντρας μου μερικούς φίλους του και ήρθε ο αντάρτης και τους όρκισε σε άλλο σπίτι.»
Έζησε τον Αυξεντίου και άλλους αντάρτες, και η μόνη της υπερηφάνεια είναι ότι όλοι αυτοί την ένιωσαν μεγάλη τους αδελφή. Μάλιστα, είχε ρωτήσει τον Αυξεντίου γιατί όρκισαν τους πάντες εκτός από την ίδια, απαντώντας της: «Εσύ δεν χρειάζεσαι όρκο, εψυχολόγησά σε».
«Εμείς δεν ξέραμε ποιος ήταν ο Αυξεντίου, ήταν στον Πενταδάκτυλο και μετά τη μάχη της Μαδαρής ήρθε ο Χρίστος Τσιάρτας και τον έφερε μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς. «Είπες τους ποιον θα φιλοξενήσουν, αν με θέλουν να μείνω αν όχι να έρθω μαζί σου, είπε του Τσιάρτα, δεν την ξέρω την Πιτσιλιά. «Αν δεν είχες εμπιστοσύνη, γιε μου, είντα ήρτες; Του είπα. «φύε, ρε Χρίστο, και εν να μείνω» είπε του... Δύο ημέρες πριν από την Πρωτοχρονιά έφερε και καμιά δεκαριά αντάρτες του.»
Διηγείται ότι ο Αυξεντίου κοιμόταν το ξημέρωμα, καθόταν όλο το βράδυ στη βεράντα και άκουγε τις κουβέντες των Άγγλων στον αστυνομικό σταθμό δίπλα. Και η ίδια ό,τι μάθαινε στο χωριό το μετέφερε στον Αυξεντίου και στους άλλους αντάρτες που φιλοξενούσαν.
«Εφίλευκα με τις γυναίκες των αστυνομικών των δικών μας στην εκκλησία και μάθαινα τις κινήσεις της αστυνομίας και όταν γυρνούσα σπίτι τα έλεγα στους αντάρτες. Τούτα ήταν τέχνη μου.»
Θυμάται ένα διάλογο των δύο ηρώων, Μάτση και Αυξεντίου, στο σπίτι της με τον υπαρχηγό της ΕΟΚΑ να διερωτάται αν:
«Θα ’ρτει η ελευθερία, εν να φύγουνε ή θα πάνε οι κόποι μας χαμένοι;» Ο Μάτσης τού απάντησε: «Θα υποχωρήσουν, η ελευθερία εν να ’ρτει... Δεν θα κερδίσουμε ό,τι θέλουμε, αλλά η ελευθερία θα έρτει χαλάλι τους που να την εζήσουν, εμείς δεν θα τη χαρούμε».
Στη συνέντευξή της στην «Κ», μιλά για τη μυστικότητα του αγώνα αλλά και την προδοσία.
«Στις 7 του Γενάρη, και την ημέρα που έφυγαν από το σπίτι μας, σταθήκανε να μας αποχαιρετήσουν και ο Αυξεντίου πήρε στην αγκαλιά του τον άντρα μου και του είπε:
«Οργίασε η προδοσία, Ανδρέα μου, και όσο να ησυχάσει η ιστορία, θα στραφούμε, θα συναντηθούμε ξανά... Κι αν δεν συναντηθούμε σε αυτόν τον κόσμο, θα συναντηθούμε στον άλλο, που ούτε στρατηγοί ούτε στρατάρχες μπορούν να μας εμποδίσουν».
Όπως διηγείται η κυρία Μαρίτσα, στις 9 Φλεβάρη έλαβαν επιστολή του Αυξεντίου, με την οποία τους ζητούσε να χαλάσουν τον φούρνο, που είχε κρύπτη όπου φιλοξενούσαν αντάρτες.
«Παγκράτιε, μόλις λάβεις την επιστολή θα τον χαλάσεις αμέσως και που να ’ρτουμε με το καλό χτίζουμε άλλον, γιατί οργίασε η προδοσία».
Τον σύζυγό της Ανδρέα Καραολή τον συνέλαβαν στις 10 Φλεβάρη, τον βασάνισαν και έμεινε δύο χρόνια στα κρατητήρια και παρά τα βασανιστήρια κράτησε το στόμα του κλειστό. Σήμερα, οι θύμησες τη συντροφεύουν και έχει ένα παράπονο στο χείλη... «Μετά από τόσο αγώνα, τόσους θανάτους, δεν είμαι ευχαριστημένη, γιατί ξέρω πως με δικά μας φταιξίματα φτάσαμε ώς εδώ». Στα μάτια της βλέπεις την υπερηφάνεια της Κύπριας αγωνίστριας μάνας και το τεράστιο μεγαλείο της ψυχής της.
