Του Ανδρέα Ανδρέου
Αδιαμφισβήτητα οι εποχές που διανύουμε είναι δύσκολες. Η οικονομία καταγράφει ψηλά ποσοστά πληθωρισμού τους τελευταίους τρεις μήνες και αυτό αποτελεί το κυριότερο θέμα συζήτησης σε οικονομικούς κύκλους παγκοσμίως. Πολλοί μπορεί να το αποδίδουν στον πόλεμο, αλλά η αλήθεια είναι ότι ο πόλεμος έρχεται να υπερακοντίσει ένα πρόβλημα το οποίο υπέβοσκε από τον καιρό της πανδημίας.
Όσοι έχουν επαφή με τα οικονομικά, κανονικά θα πρέπει να γνωρίζουν πως από την ώρα που εφαρμόζεται ένα μέτρο ή μια πολιτική, το αποτέλεσμα φαίνεται μετά την παρέλευση κάποιου χρονικού διαστήματος. Με άλλα λόγια, το αποτέλεσμα δεν είναι άμεσο. Και δεν είμαι ο μόνος που πάντα κάνει τον παραλληλισμό και τη σύγκριση μεταξύ της πλοήγησης ενός πλοίου και της οδήγησης ενός αυτοκινήτου. Το δεύτερο έχει άμεση ανταπόκριση στο τιμόνι ενώ το πρώτο ανταποκρίνεται με χρονική υστέρηση στο πηδάλιο. Η οικονομία συμπεριφέρεται σαν ένα πλοίο.
Αρκεί λοιπόν να αναλογιστούμε πόσα δις έχουν διοχετευτεί στην οικονομία υπό τη μορφή οριζόντιας οικονομικής στήριξης, λόγω των περιοριστικών μέτρων την προηγούμενη διετία και θα σχηματίσουμε μια αντίληψη για το πόση υπέρμετρη ρευστότητα υπάρχει που προκαλεί σήμερα πληθωρισμό. Φυσικά τώρα θα μου πείτε «…και καλά πού είναι αυτή η ρευστότητα και δεν τη βλέπουμε… ». Και η απάντηση είναι πως (δυστυχώς) από αυτή την οριζόντια στήριξη, το μεγαλύτερο όφελος το καρπώνονται αυτοί που εξαρχής δεν την είχαν και τόση ανάγκη. Συνεπώς, τώρα για να αντιστρέψουμε την κατάσταση – η οποία επιδεινώνεται από τον πόλεμο – θα πρέπει να βρεθεί τρόπος, αφενός να μειωθεί η ρευστότητα από την οικονομία, και αφετέρου οποιαδήποτε μέτρα στήριξης αυτών που «εξανεμίζονται» από τον πληθωρισμό να είναι εξαιρετικά στοχευμένα. Δεν αποτελεί λύση η απλή αύξηση των επιτοκίων.
Και μέσα σε αυτό το θεατρικό σκηνικό που ζούμε, υπάρχει και μια παράλληλη παράσταση η οποία εξελίσσεται σιωπηλά, αλλά με αυξητική ένταση, σε νέα πανδημία. Και αυτό δεν είναι άλλο από την εκμετάλλευση από κάποιους των πληθωριστικών πιέσεων για να αποκομίσουν υπερκέρδη. Το βλέπουμε συνεχώς · τύποι να επικαλούνται το γενικότερο κλίμα αυξήσεων για να διπλασιάσουν ή και να τριπλασιάσουν τις τιμές πώλησης προϊόντων τους, τη στιγμή που μια αύξηση της τάξης του 5% με 10% είναι η λογικά αναμενόμενη. Αυτό καθιστά την υιοθέτηση δραστικών μέτρων ακόμη πιο επιτακτική καθώς δεν είναι καθόλου μα καθόλου δύσκολο η κατάσταση να ξεφύγει.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις στην αγορά των ακινήτων;
Με δεδομένο ότι ο πληθωρισμός έχει μπει στο μικροσκόπιο όλων και είναι θέμα χρόνου να εφαρμοστούν πολιτικές αναχαίτισής του, η παρούσα κατάσταση θα χειροτερέψει λίγο ακόμα πριν αρχίσει να ξεφουσκώνει. Και ο πιθανότερος ορίζοντας για κάτι τέτοιο είναι αυτός των 12 με 24 μηνών από τα σήμερα.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον υπάρχουν αυτοί που κερδίζουν και αυτοί που χάνουν – όπως άλλωστε ισχύει πάντοτε, αλλά με διαφορετικούς όρους παιχνιδιού. Σε επίπεδο επενδύσεων, αυτοί που χάνουν είναι αυτοί που σκόπευαν να επενδύσουν εντός αυτής της περιόδου που διανύουμε. Είτε διότι το κόστος δανεισμού τους αυξήθηκε μειώνοντας τις δυνατότητές τους, είτε διότι ο πληθωρισμός τους έβγαλε εκτός τροχιάς, είτε διότι το κατασκευαστικό κόστος επιβαρύνει απαγορευτικά τον προϋπολογισμό τους κλπ, αυτοί οι άνθρωποι είναι αναγκασμένοι να παγώσουν το όνειρο της απόκτησης στέγης. Το φαινόμενο είναι πιο έντονο στα άτομα χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων που έψαχναν και ψάχνουν προσιτή σε τιμή κατοικία επειδή αυτές είναι πλέον δυσεύρετες. Όμως τονίζω πως η μετάπτωση παρατηρείται σε όλο το φάσμα.
Χαμένοι είναι και οι κατασκευαστές: είτε διότι είναι κλειδωμένοι σε συμβόλαια που δεν μπορούν να ολοκληρώσουν, είτε διότι δεν έρχεται μέσα νέα δουλειά. Χαμένες είναι και οι τράπεζες οι οποίες βρίσκονται σε αυξημένη εσωστρέφεια, σε μια φαινομενικά ατέρμονη μετάβαση στη «νέα εποχή» και με ένα επιχειρηματικό μοντέλο το οποίο δεν έχει ουσιαστικό λόγο ύπαρξης. Χαμένες είναι και οι εταιρείες διαχείρισης χρέους/ ακινήτων/ whatever, οι οποίες νόμιζαν πως κράταγαν τον Θεό από τα γένια, ενώ τώρα δεν μπορούν να διαθέσουν το στοκ τους.
Κερδισμένοι είναι όσοι πρόλαβαν να επενδύσουν σε γη μέχρι το προηγούμενο διάστημα και έχουν μπροστά τους μεγάλο ορίζοντα αποεπένδυσης. Αυτοί έχουν μια από τις καλύτερες – ίσως την καλύτερη – προστασία έναντι του πληθωρισμού. Κερδισμένοι είναι και όσοι απέκτησαν εισοδηματικά ακίνητα. Η πρόβλεψη είναι πως οι ενοικιαστές θα αυξηθούν το επόμενο διάστημα και ειδικά για την Κύπρο, το φαινόμενο αναμένεται να είναι πιο έντονο.
Όσοι θέλετε να κερδίσετε μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα υπάρχει ελπίδα. Δείτε την παρούσα φάση σαν μια περίοδο εξορθολογισμού. Δείτε τις πραγματικές σας ανάγκες και προχωρήστε σε ανάλογο σχεδιασμό. Διορίστε τώρα τους αρχιτέκτονες σας αν επιθυμία σας είναι να αποκτήσετε ένα δικό σας σπίτι. Το ίδιο αν είστε επιχειρηματίας ανάπτυξης. Ο σχεδιασμός και η αδειοδότηση απαιτούν χρόνο. Μόνο έτσι αυξάνετε τις πιθανότητές σας να είστε έτοιμοι όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκότερες. Αν δεν θέλετε να κτίσετε αλλά να βρείτε γη, πάντα υπάρχουν οι αξιόλογες επιλογές. Και αυτές δεν θα τις βρείτε αναρτημένες πουθενά, ούτε και πολυδιαφημιζόμενες εδώ κι εκεί.
