Της Μαρίνας Οικονομίδου
Ένας από τους κύριους λόγους που το ΑΚΕΛ κατάφερε να εδραιωθεί στα μάτια της κυπριακής κοινωνίας, σε αντίθεση με κομμουνιστικά κόμματα άλλων χωρών, είναι ότι είχε τα αντανακλαστικά να αφουγκραστεί τα προβλήματα των Κυπρίων της δεκαετίας του ’40 και εντεύθεν. Και αυτό το πέτυχε μέσω της ορμητικής δραστηριότητας και των ρεαλιστικών στόχων της Παγκύπριας Εργατικής Ομοσπονδίας (ΠΕΟ).
Υπό τη φωτεινή ηγεσία του Ανδρέα Ζιαρτίδη, μέσα από σκληρούς αγώνες, αιματηρές πορείες και διαμαρτυρίες, η ΠΕΟ κατάφερε να θέσει στο επίκεντρο της κυπριακής κοινωνίας λέξεις άγνωστες για τη μέχρι τότε κυπριακή εργασιακή πραγματικότητα, το οκτάωρο, το δικαίωμα στην απεργία, τις αργίες, την ασφάλεια των εργατών. Και να θέσει με τον τρόπο της τέρμα στην εργασιακή εκμετάλλευση της εποχής.
Αυτή η ιστορία της ΠΕΟ αποτελεί αντικειμενικά ένα από τα πιο ένδοξα κεφάλαια του ΑΚΕΛ, αλλά και της κυπριακής κοινωνίας γενικότερα, καθώς συνέβαλε στο να βελτιωθούν δραστικά οι εργασιακές σχέσεις, αλλά και η εργατική νομοθεσία. Και το γεγονός ότι υπήρξε πρωτοστάτης σε πολλά από τα εργατικά κεκτημένα, μας οδηγεί στο να περιοριστούμε στη δική της δραστηριότητα και όχι άλλων συντεχνιών που είχαν πολλές φορές διακοσμητικό ρόλο στα εργατικά δρώμενα.
Ωστόσο, πολλά έχουν αλλάξει από τότε. Και τα σημερινά εργασιακά δεδομένα δείχνουν με τον πιο εμφαντικό και λυπηρό τρόπο την απουσία εμπνευσμένης συντεχνιακής ηγεσίας. Απουσία σοβαρού συντεχνιακού λόγου, που να βασίζεται σε στέρεες βάσεις και όχι σε λαϊκισμούς και αμετροέπειες.
Από τότε μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει πολλά. Και μπορούμε να το αντιληφθούμε από το πρόσφατο παράδειγμα του Δεκαπενταυγούστου. Αυθόρμητες φωνές είχαν κατακλύσει το διαδίκτυο, καλώντας τον κόσμο να απέχει από τα καταστήματα που θα έμεναν ανοικτά. Ως μορφή αντίδρασης στην καταπάτηση των εργασιακών δικαιωμάτων, ως συμπαράσταση στις μικρές επιχειρήσεις που αναγκαστικά θα έμεναν κλειστές, ως συμπαράσταση στους εργαζομένους που ήταν υποχρεωμένοι να εργαστούν.
Είναι όμως τα ανοικτά καταστήματα τις αργίες η μόνη μορφή καταπάτησης των εργασιακών δικαιωμάτων; Πολύ φοβάμαι πως αποτελούν τη λογική συνέχεια στα νέα εργασιακά δεδομένα. Και τα νέα δεδομένα από το 2013 και μετά καταδεικνύουν ότι οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα έχουν λησμονήσει τι συμπεριλαμβάνεται και τι όχι στα εργασιακά τους δικαιώματα.
Οι αργίες, για παράδειγμα, αποτελούν πολυτέλεια αλλοτινών εποχών για πολλούς. Το ίδιο και το άλλοτε τιμημένο οκτάωρο. Οι μισθοί έχουν μειωθεί δραματικά και ο 13ος μισθός αποτελεί για πολλές εταιρείες ανέκδοτο. Πολλοί κάνουν δύο και τρεις δουλειές για να μπορέσουν να ζήσουν την οικογένειά τους και άλλοι αναγκάζονται να εργάζονται χωρίς κοινωνικές ασφαλίσεις. Αυτή είναι η σημερινή πραγματικότητα στον εργασιακό τομέα της Κύπρου. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι δέχονται στωικά τα νέα δεδομένα υπό τον φόβο μη χάσουν τη δουλειά τους.
Θα διερωτηθεί κάποιος γιατί δεν αποτείνονται στις συντεχνίες. Υπάρχουν συντεχνίες οι οποίες άδολα, μακριά από κομματικές σκοπιμότητες, αγκυλώσεις και ειδικά συμφέροντα, μπορούν να διεκδικήσουν με ορμή και να επαναφέρουν τους σωστούς όρους εργασίας;
Αν επικεντρωθούμε στην ΠΕΟ, εξαιτίας και της ιστορικής και έντονης δράσης της, οφείλουμε να παρατηρήσουμε πως αποτελεί πλέον ένα θλιβερό κακέκτυπο της περιόδου Ζιαρτίδη. Όταν ο κ. Πάμπης Κυρίτσης διερρήγνυε τα ιμάτιά του επί διακυβέρνησης Γλαύκου Κληρίδη για τα εργασιακά δικαιώματα, αλλά σφύριζε αδιάφορα με το κόψιμο της ΑΤΑ επί διακυβέρνησης Δημήτρη Χριστόφια, έχασε την αξιοπιστία του σαν η φωνή που εκπροσωπεί ανεξαιρέτως όλους τους εργαζομένους. Όταν η ΠΕΟ απουσιάζει από τους χώρους εργασίας για να διαπιστώσει ότι τα εργασιακά δικαιώματα καταπατούνται καθημερινά και ο γενικός της γραμματέας επικεντρώνεται επαναπαυμένος στις δάφνες της Συντεχνίας βγάζοντας πύρινους λόγους για το πόσο κομμουνιστικό θα πρέπει να γίνει το κόμμα της Αριστεράς, τότε μάλλον έχει χάσει την επαφή του με τη σημερινή εργασιακή πραγματικότητα. Και το πιο λυπηρό είναι πως φαίνεται στα μάτια μεγάλης μερίδας των εργαζομένων, σαν νομενκλατούρα της εργατικής τάξης.
Στην απουσία εμπνευσμένης ηγεσίας της ΠΕΟ, αλλά και ουσιαστικής δράσης σε μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο για τα εργασιακά κεκτημένα, οφείλεται και το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος του ΑΚΕΛικού ακροατηρίου αρνήθηκε να οδηγηθεί στην κάλπη. Η ιστορία της ΠΕΟ δεν της επιτρέπει ούτε να εφησυχάζει ούτε να περιορίζεται σε θεωρητικές κριτικές για τα κακώς έχοντα, αλλά οφείλει μέσα στη δύσκολη αυτή περίοδο για τα εργασιακά δεδομένα, να βρει την αλλοτινή της αίγλη, την αξιοπιστία και ταυτότητα.
