Η κυπριακή κοινωνία βρέθηκε τα τελευταία χρόνια αντιμέτωπη με το φαινόμενο της διαφθοράς όσο ποτέ άλλοτε στο παρελθόν. Και ενώ κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι διαφθορά δεν υπήρχε και παλαιότερα, όλοι αναγνωρίζουμε πως το φαινόμενο πήρε πρόσφατα διαστάσεις που απειλούν με εκθεμελίωση τον ίδιο τον κοινωνικό ιστό της κυπριακής ζωής. Η διαφθορά στον τόπο μας κατατρώει πια τη σάρκα της κοινωνίας και το δικαίωμα όλων μας σε μια αξιοπρεπή ζωή.
Προτού ασχοληθεί κανείς με το φαινόμενο και τους τυχόν τρόπους αντιμετώπισης σε τοπικό επίπεδο αξίζει πιστεύω να κοιτάξει γύρω του για να δει τι συμβαίνει σε άλλες χώρες και ιδιαίτερα στις χώρες της Ε.Ε. που αποτελούν την ευρύτερή μας οικογένεια. Για να μη μιλήσουμε για τις αφρικανικές χώρες και πολλές από τις ασιατικές όπου η διαφθορά είναι φαινόμενο σε μεγάλο βαθμό μη διαχειρίσιμο πια. Υπάρχει μήπως και στις χώρες της Ε.Ε. το ίδιο φαινόμενο και σε ποια έκταση;
Σε πολλές από τις χώρες αυτές και ιδιαίτερα τις λιγότερο αναπτυγμένες όπως είναι η Βουλγαρία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Κροατία, Μάλτα καθώς και η δική μας χώρα το φαινόμενο έχει κατά γενική ομολογία πάρει διαστάσεις εκρηκτικές. Σε αυτές πρέπει να προστεθούν και οι πιο εμφανώς «παραβατικές» χώρες Πολωνία και Ουγγαρία οι οποίες ανθίστανται σε κάθε έλεγχο από πλευράς Ε.Ε. ως προς τον βαθμό συμμόρφωσής τους στις αρχές και αξίες του κράτους Δικαίου περιλαμβανομένης τις ανάγκης καταπολέμησης της διαφθοράς, πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά και χώρες με μεγαλύτερη παράδοση και πιο ώριμους ελεγκτικούς και εποπτικούς θεσμούς φαίνεται να μην εξαιρούνται του κανόνα. Στην Ελλάδα (περίπτωση πρώην υπουργού Τσοχατζόπουλου), τη Γαλλία (περίπτωση πρώην προέδρου Νικολά Σαρκοζί), την Ιταλία και σε αυτή ακόμη τη Γερμανία η διαφθορά φαίνεται να έχει διαπεράσει βαθιά το κοινωνικό σώμα. Γιατί πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς τα πρόσφατα σκάνδαλα στη Γερμανία της Wirecard, το σκάνδαλο της Deutche Bankκαι παλαιότερα αυτό της Siemens καθώς και το χειρότερο από όλα τα σκάνδαλα της σύγχρονης εποχής όπου η ναυαρχίδα της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας Volkswagen, με σκοπό τη μεγιστοποίηση των κερδών της, εν γνώσει της δηλητηρίαζε χιλιάδες/εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη εγκαθιστώντας στα αυτοκίνητα της λογισμικό που εξέπεμπε δηλητηριώδεις ρύπους κατά τη λειτουργία τους. Θα συμφωνείτε ελπίζω μαζί μου ότι τέτοιο εγχείρημα μόνο ασύλληπτα διεφθαρμένες συνειδήσεις ανθρώπων μπορούν να τολμήσουν.
Τα πιο πάνω μαρτυρούν πως το φαινόμενο της διαφθοράς, το φαινόμενο των διαβρωμένων ανθρώπινων συνειδήσεων, είναι πλέον διάχυτο σε όλο τον κόσμο. Δεν φαίνεται να υπάρχει κοινωνία που κατάφερε να εξαλείψει το φαινόμενο. Υπάρχουν ωστόσο κοινωνίες που πέτυχαν να το περιορίσουν σε βαθμό που να μην συνιστά απειλή για τις ίδιες και το μέλλον τους (Σκανδιναβικές χώρες, Καναδάς, Νέα Ζηλανδία, Σιγκαπούρη κ.α.).
Όλα τα πιο πάνω γράφονται όχι για να ακυρώσουν ή να περιορίσουν τις ενοχές που πρέπει να αισθανόμαστε μετά τα σκάνδαλα διαφθοράς των «χρυσών διαβατηρίων», τις φυλακίσεις πρώην Υπουργών, δημάρχων, Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα και βουλευτών μας, αλλά για να αποδειχθεί η πανδημική διάσταση που έχει προσλάβει το φαινόμενο τα τελευταία χρόνια. Η υποχρέωση που έχουμε ως χώρα να λάβουμε μέτρα πρόληψης και καταστολής του φαινομένου είναι χωρίς αμφιβολία πέρα από πιεστική.
Σε πρακτικό επίπεδο πιστεύω πως αξίζει να μελετηθούν τα πιο κάτω μέτρα προς αντιμετώπιση του φαινομένου.
Να προτείνουμε ως Κύπρος, χώρα μέλος του σκληρού πυρήνα της Ε.Ε. που σέβεται τον εαυτό της, την ιστορία και τον πολιτισμό της, όπως η Ένωση εισαγάγει και λειτουργήσει εποπτικό θεσμό για επιτήρηση των χωρών/μελών της ως προς τα επίπεδα της διαφθοράς σε αυτά. Χώρες μέλη της Ένωσης που παρουσιάζουν εξαιρετικά ψηλά επίπεδα διαφθοράς και συστηματικά αρνούνται να λάβουν ικανοποιητικά μέτρα αντιμετώπισης του φαινομένου να μην δικαιούνται να λάβουν και αξιοποιήσουν κονδύλια βοήθειας και ανάκαμψης που σήμερα τόσο γενναιόδωρα προσφέρει η Ε.Ε.
Στο επίπεδο της Κύπρου θα μπορούσαμε να εισαγάγουμε σύστημα αυστηρών κυρώσεων σε βάρος ανθρώπων, οργανισμών και φορέων που εμπλέκονται σε τέτοιου είδους σκάνδαλα.
Η γνώση και η εμπειρία διεθνών και Ευρωπαϊκών θεσμών στο θέμα όπως το Transparency International, το Cyprus Integrity Forum, η έκθεση Greco κ.ά. μπορούν να αποδειχθούν ιδιαίτερα χρήσιμα στη διαμόρφωση της κυπριακής πολιτικής αντιμετώπισης του φαινομένου. Η Δικαστική εξουσία της Κύπρου, κατά τεκμήριο η πιο αδιάφθορη και ανεξάρτητη, θα μπορούσε να συνδράμει επίσης με ουσιαστικό τρόπο την όλη προσπάθεια.
Σε πιο μακροχρόνια προοπτική θα μπορούσε να εισαχθεί στα σχολεία όλων των βαθμίδων, με στόχο τις νεότερες γενιές των ανθρώπων, αγωγή που να στοχεύει στην κατά το δυνατό απεξάρτησή τους από το δέλεαρ, τη βουλιμική πια διάθεση των ανθρώπων για εύκολο και γρήγορο πλουτισμό με οποιονδήποτε τρόπο.
Καταληκτικά αξίζει πιστεύω το Εθνικό Συμβούλιο της χώρας, ο θεσμός που κατά τεκμήριο εκπροσωπεί το οργανωμένο πολιτικό φάσμα της κοινωνίας μας να ασχοληθεί σοβαρά με το θέμα και να διαμορφώσει τον οδικό χάρτη εξόδου από την άλλη εφιαλτική πανδημία της εποχής μας, την πανδημία της διαφθοράς.
Ο κ. Μάριος Ηλιάδης είναι πρώην υπουργός.
