Πριν από περίπου έναν χρόνο επισκέφθηκα τον πλέον αρμόδιο κρατικό αξιωματούχο για να δω τι ξέρει ο ίδιος γύρω από εκκωφαντικές πληροφορίες που διακινούνται για συνεχώς και ανησυχητικά αυξανόμενες αγορές περιουσιών στην Κύπρο, από υπηκόους τρίτων χωρών. Δεν αναφέρω ποιον είδα (επαναλαμβάνω μόνο πως είδα τον πιο αρμόδιο για το θέμα), γιατί σκοπός μου δεν είναι να στοχοποιήσω κάποιον.
Πήγα γιατί ήθελα να καταλάβω αν το κράτος έχει επίσημη εικόνα, πραγματική γνώση ή έστω κάποια συγκροτημένη άποψη για το φαινόμενο που παρατηρείται. Σημασία έχει ότι μίλησα με αυτόν που θεσμικά οφείλει να γνωρίζει καλύτερα και να λογοδοτεί. Του είπα ευθέως ότι λαμβάνω όλο και συχνότερα την ίδια ανησυχητική πληροφορία: ότι υπήκοοι τρίτων χωρών αγοράζουν με τεράστια ποσά μεγάλες εκτάσεις, πολυκατοικίες, οικοδομήσιμα τεμάχια, ακόμη και ιστορικά ακίνητα. Ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένες πράξεις, αλλά για ένα φαινόμενο που επαναλαμβάνεται και εντείνεται. Δεν κρύφτηκα, πρόσθεσα πως οι περισσότερες αναφορές που φτάνουν σε εμένα –και σε πολλούς άλλους– αφορούν κυρίως υπηκόους του Ισραήλ. Η απάντησή του ήταν σχεδόν αφοπλιστική. Μου είπε, αυτολεξεί: «Το ακούω κι εγώ αυτό, αλλά παλιά δεν λέγαμε ότι μας αγόρασαν οι Λιβανέζοι;». Του επεσήμανα ότι δεν συζητώ με έναν απλό πολίτη, αλλά με το κράτος. Και το κράτος οφείλει να έχει πλήρη γνώση: Πόσα ακίνητα αγοράστηκαν, ποια είναι η αξία τους, ποιοι είναι οι αγοραστές, από ποιες χώρες προέρχονται και με τι χρήματα ολοκληρώθηκαν αυτές οι συναλλαγές. Δεν ζήτησα προσωπικά δεδομένα. Ζήτησα εικόνα. Και τότε ήρθε η δεύτερη, πραγματικά προβληματική απάντηση: «Δυστυχώς, υπάρχει ένα πρόβλημα.
Οι περισσότερες αγορές γίνονται μέσω εταιρειών και το Κτηματολόγιο δεν γνωρίζει τους μετόχους των εταιρειών αυτών». Έφυγα με την εντύπωση πως το κράτος ως οφείλει θα έβρισκε τρόπο να κλείσει το παράθυρο μέσω του οποίου καταστρατηγείται ο νόμος. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, υπήκοος τρίτης χώρας μπορεί να αγοράσει στην Κύπρο μία κατοικία και έναν επαγγελματικό χώρο. Αυτό και μόνο. Αν αυτή η πρόβλεψη παρακάμπτεται συστηματικά μέσω καταχρηστικής αξιοποίησης εταιρειών, τότε το κράτος έχει υποχρέωση να παρέμβει και να κλείσει τα παραθυράκια. Όχι με δηλώσεις. Με νομοθετικές ρυθμίσεις. Από ό,τι φαίνεται, όμως, δεν έγινε απολύτως τίποτα. Οι αγορές συνεχίζονται. Τα ακίνητα αλλάζουν χέρια με ρυθμό πυρετώδη. Και το πρόβλημα δεν είναι απλώς ποσοτικό. Είναι και γεωγραφικό. Σε συγκεκριμένες περιοχές, βλέπεις μαζικές εξαγορές πολυκατοικιών. Σαν κάποιος να έχει βάλει στόχο να αποκτήσει τον έλεγχο μιας ολόκληρης γειτονιάς. Αναγκάζεσαι να αναρωτηθείς: είναι αυτό τυχαίο ή πρόκειται για στοχευμένη στρατηγική; Το αποτέλεσμα, πάντως, είναι σαφές.
Οι τιμές ανεβαίνουν. Τα ενοίκια εκτοξεύονται. Οι τοπικοί κάτοικοι δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τον πλούτο και την επιθετικότητα των αγοραστών. Και το κράτος; Δεν γνωρίζει πόσα αγοράστηκαν, ούτε ποιος αγόρασε, ούτε με ποιο τρόπο. Δεν γνωρίζει αν πρόκειται για Ισραηλινούς, Ρώσους, Κινέζους ή άλλους. Δεν ξέρει, ή ίσως επιλέγει να μην ξέρει. Έψαξα περισσότερο και διαπίστωσα ότι το νομικό παραθυράκι είναι πιο ανοιχτό από όσο νόμιζα. Πώς ακριβώς παρακάμπτεται ο νόμος; Με δύο κυρίως τρόπους. Ο πρώτος: ένας Κύπριος έχει μια εταιρεία που κατέχει ακίνητο. Αντί να πουλήσει το ακίνητο, πουλάει την εταιρεία σε ξένο υπήκοο. Η ιδιοκτησία αλλάζει, χωρίς να φαίνεται. Ο νέος ιδιοκτήτης κατεδαφίζει και κτίζει πολυκατοικία. Ξεκινά με είκοσι διαμερίσματα. Συνεχίζει να αγοράζει, να πουλά, να επεκτείνεται. Το κράτος δεν γνωρίζει τίποτα. Ο δεύτερος τρόπος: Ένας αλλοδαπός πληρώνει σε Κύπριο τα έξοδα για να συστήσει εταιρεία στο όνομά του. Ο Κύπριος μεταβιβάζει στην εταιρεία μια τεράστια έκταση. Στη συνέχεια, μεταβιβάζονται οι μετοχές στον αλλοδαπό, με απλή πράξη στον έφορο Εταιρειών. Κι έτσι η περιουσία έχει αλλάξει χέρια – φαινομενικά νόμιμα, ουσιαστικά καταχρηστικά.
Αυτός είναι και ο λόγος που η Κύπρος έχει γεμίσει developers από τρίτες χώρες. Καλυμμένοι πίσω από κυπριακές εταιρείες, εμπορεύονται γη, κάνουν ανακαινίσεις, προχωρούν σε εξώσεις, μεταπωλούν ή νοικιάζουν σε ομοεθνείς τους με υπέρογκα ποσά. Και το κράτος παρακολουθεί. Είναι επείγον να αλλάξει το νομικό πλαίσιο, να υπάρχει πραγματική διαφάνεια στην ιδιοκτησία εταιρειών που κατέχουν ακίνητα. Και μάλιστα, όχι μόνο για το μέλλον. Χρειάζεται αναδρομική ρύθμιση. Δεν μπορεί το κράτος να κάνει ότι δεν βλέπει. Και δεν μπορεί να σιωπά, όταν όσοι τολμούν να μιλήσουν, κατηγορούνται για ρατσισμό ή αντισημιτισμό. Το θέμα αυτό βγήκε τρανταχτά στη δημόσια σφαίρα μετά από αναφορές του γ.γ. του ΑΚΕΛ Στέφανου Στεφάνου στο τελευταίο συνέδριο του ΑΚΕΛ. Οι αναφορές αυτές πέρα από θαρραλέες, έχουν να κάνουν με το μέλλον του τόπου αυτού. Το θέμα δεν είναι εθνικό. Είναι κρατικό, κοινωνικό και πολιτικό. Είναι ζήτημα διαφάνειας, κυριαρχίας και κοινωνικής ισορροπίας. Να γρηγορούμε.
Ο κ. Τάκης Χατζηγεωργίου είναι πρώην ευρωβουλευτής
