Του Ανδρέα Ανδρέου
Κατά κύριο λόγο εξαιτίας της εξέλιξης της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων, πολύς κόσμος έχασε ήχο και εικόνα του τι μπορεί να συμβαίνει γύρω του σε σχέση με πολλά πράγματα, της αγοράς ακινήτων μη εξαιρουμένης. Αφενός η έλλειψη επαρκούς φυσικής επαφής με το περιβάλλον και αφετέρου ο συνεχής βομβαρδισμός, κυρίως από τους πολιτικούς μέσω των ΜΜΕ, με αρνητισμό, μηδενισμό, πολιτικούς ακροβατισμούς αλλά και τη συνεχή ανάδειξη σκανδάλων διαφθοράς, δημιουργούν τις τέλειες προϋποθέσεις για αβεβαιότητα η οποία είναι η πρώτη ύλη για αποθάρρυνση επενδύσεων. Από την άλλη όμως, η ζωή συνεχίζεται.Ποια είναι τα δεδομένα ενώπιον μας που θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τις επόμενες επενδυτικές κινήσεις στα ακίνητα.
Πρώτον, είναι το γεγονός ότι επιτέλους έχουμε κρατικό προϋπολογισμό ο οποίος φέτος είναι αρκετά ενισχυμένος με προτεραιότητα στη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των εργαζομένων, καθώς και άλλων τομέων της οικονομίας έτσι ώστε να ελαφρυνθεί ο καθαρός αρνητικός επηρεασμός που οι πλείστοι ζούμε εξαιτίας της πανδημίας και να συγκρατηθεί η ανεργία από αύξηση και η κατανάλωση από πτώση. Η προ ημερών επιτυχής έκδοση 5ετούς κρατικού ομολόγου ενισχύει τα ρευστά διαθέσιμα του κράτους έτσι ώστε να μπορούν να υποστηριχθούν τα προγράμματα στήριξης της οικονομίας πιο απρόσκοπτα. Όλα αυτά αφαιρούν από την αβεβαιότητα.
Δεύτερον, η ανάκτηση του όπλου της ιχνηλάτησης που χάσαμε περί τα τέλη του 2020 με τη διενέργεια δεκάδων χιλιάδων rapid tests ανά εβδομάδα, είναι σημαντική στο να μπορέσουμε σιγά – σιγά να ανοίγουμε την οικονομία. Αυτό το όπλο των rapid tests πρέπει να χρησιμοποιηθεί σε μεγαλύτερη και πιο οργανωμένη κλίμακα για να μπορέσει να λειτουργήσει ξανά η οικονομία. Διαφορετικά θα καταλήξουμε να μισο- ανοίγουμε για τρεις βδομάδες και να κλείνουμε για τέσσερις.
Τρίτον, τα επιτόκια καταθέσεων και δανεισμού είναι στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των εποχών, υπάρχει ένα σερί 10 μηνών με αποπληθωρισμό (αρνητικό πληθωρισμό) και τεράστια αποθέματα ρευστότητας μέσω καταθέσεων στις τράπεζες. Αυτά τα τρία στοιχεία από μόνα τους αποτελούν καθαρό σινιάλο πως η σοβαρή αναζήτηση επενδύσεων λαμβάνει πράσινο φως και τα ακίνητα αποτελούν την κορωνίδα τέτοιων επενδύσεων.
Τέταρτον, τα χαμηλά επιτόκια είναι μια κύρια κινητήρια δύναμη που ωθεί τις επενδύσεις στα ακίνητα σε μεγάλο αριθμό χωρών ακόμη και σε καιρό πανδημίας, με αποτέλεσμα σχεδόν όλες οι χώρες που παρουσιάζουν διεθνές επενδυτικό ενδιαφέρον να καταγράφουν αυξήσεις στις τιμές των ακινήτων ακόμη και με περιορισμένη οικονομική δραστηριότητα. Παρόλο που στην χώρα μας δεν αναμένονται μεγάλες αυξήσεις στις τιμές το επόμενο διάστημα, μην αναμένετε κραχ στις τιμές για να αρχίσετε να σκέφτεστε. Δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για κραχ.
Πέμπτο, στα πλαίσια των ζυμώσεων για ψήφιση του προϋπολογισμού έγινε και μια συζήτηση για κάποιες χαλαρώσεις στο θέμα χορήγησης πολεοδομικών αδειών σε κτήματα γεωργικής χρήσης στην ύπαιθρο. Ο τομέας των κτημάτων εκτός ορίων ανάπτυξης βρίσκεται σε μια συνεχή κατιούσα από το 2008 και μετά λόγω του πρακτικού εκμηδενισμού των προοπτικών ανάπτυξής τους με μεμονωμένη κατοικία. Σαν αποτέλεσμα, έκτοτε η αξία τους έπαθε καθίζηση και δεν αποτελούσε κατηγορία επενδυτικού ενδιαφέροντος ή περιορίστηκε σε μια κατηγορία ψηλού ρίσκου και άρα εξαιρετικά χαμηλής αξίας. Με την μερική αναθεώρηση αυτών των περιορισμών τέτοια κτήματα δύνανται να επανέλθουν στον επενδυτικό χάρτη.
Έκτο, καλό είναι να βάλουμε κάποιες διαχωριστικές γραμμές μεταξύ κατασκευαστικού τομέα και του τομέα των αγοραπωλησιών. Μπορεί ο κατασκευαστικός τομέας να έχει υποστεί κάποια πλήγματα λόγω της κατάργησης του ΚΕΠ και της ακύρωσης (απόσυρσης) κάποιων έργων από την αγορά. Αυτό πρακτικά σημαίνει μείωση στην προσφορά. Η μείωση στην προσφορά έχει την τάση να αυξάνει τις τιμές των ακινήτων όταν η ζήτηση παραμένει σταθερή ή όταν αυξάνεται. Όταν η μείωση στην προσφορά συνοδεύεται με μείωση στη ζήτηση τότε το αποτέλεσμα στις τιμές των ακινήτων μπορεί να είναι από σταθεροποιητικό έως πτωτικό αναλόγως των σχετικών μεταβολών στην προσφορά και στη ζήτηση. Η πλειοψηφία των σεναρίων δείχνουν περισσότερο θετικές παρά αρνητικές πιέσεις στις τιμές των ακινήτων.
Το 2021 έχει εξαιρετικά θολή εικόνα λόγω του πολύ αργού ρυθμού εμβολιασμών που ισχύει στις πλείστες χώρες με εξαίρεση ενδεχομένως το Ισραήλ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ. Δύο από αυτές τις χώρες αποκτούν ιδιαίτερο τουριστικό ενδιαφέρον για τη δική μας καλοκαιρινή σαιζόν που ελπίζω να μας βγει σε καλό. Το ομιχλώδες τοπίο αποτελεί συνάμα μια πολύ καλή συγκυρία για να επενδύσετε επειδή όταν τελικά ανοίξει η αγορά ενδεχομένως να βρεθείτε προ εκπλήξεων: το πιθανότερο είναι πως θα τρέχετε πίσω από την αγορά και δεν θα την φτάνετε.
Ο κ. Ανδρέας Α. Ανδρέου, MRICS, είναι CEO της APS Andreou Property Strategy - Chartered Surveyors.
