Του Μιχάλη Σοφοκλέους
Λαϊκισμός ή σοβαρότητα; Το δίλημμα που ήδη διαλαλούν οι παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις για τις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές. Προτάσσουν δηλαδή, απέναντι σε όσους οραματίζονται το χάος και το «ας γίνουν όλα λίμπα», την υπευθυνότητα.
Το δίλημμα είναι βάσιμο στο πρώτο του σκέλος. Ισχύει ότι δυνάμεις του λαϊκισμού παρατάσσονται έτοιμες να εκμεταλλευθούν τη διάθεση μεγάλης μερίδας των πολιτών να τιμωρήσει και να ανατρέψει την πολιτική τάξη. Το δίλημμα όμως γίνεται έωλο εξαιτίας του δεύτερού του σκέλους. Διότι σήμερα, τα παραδοσιακά κόμματα ούτε σοβαρά, ούτε υπεύθυνα πείθουν ότι είναι.
Η κρίση αξιοπιστίας που βιώνει το πολιτικό σύστημα δεν είναι απλώς προϊόν μιας «παρεξήγησης» από την κοινωνία. Είναι το αποτέλεσμα μακράς πορείας πολιτικής φθοράς, που ξεκίνησε από τη στιγμή που τα κόμματα εξουσίας αντιμετωπίζουν τον πολίτη αποκλειστικά ως πελάτη, το κράτος ως λάφυρο και την πολιτική ως μια διαδικασία διαχείρισης συμφερόντων και προσωπικών φιλοδοξιών, αντί για έκφραση ενός μεγάλου συλλογικού οράματος.
Μπορεί να είναι δαιμονοποιημένη σήμερα η έννοια του κόμματος, χωρίς αυτά δεν λειτουργεί η αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Γιατί η πολιτική είναι ομαδικό «άθλημα».
Τα κόμματα είναι, ή θα έπρεπε να είναι, οργανωμένες ομάδες ανθρώπων που μοιράζονται κοινές ιδέες, αξίες και πολιτικές επιδιώξεις. Επιδιώκουν την άσκηση εξουσίας και τον επηρεασμό των δημόσιων πολιτικών μέσα από τη συμμετοχή στις εκλογικές διαδικασίες, με κύριο στόχο να εφαρμόσουν τις επιδιώξεις αυτές. Τα κόμματα θα έπρεπε να λειτουργούν ως διαμεσολαβητές ανάμεσα στην κοινωνία και το κράτος: να εκφράζουν και να εκπροσωπούν κοινωνικές ανάγκες και αιτήματα, να παράγουν και να προωθούν ολοκληρωμένες προτάσεις πολιτικής, να καλλιεργούν την πολιτική παιδεία, να προωθούν την κοινωνική συνοχή και τη δημοκρατική σταθερότητα.
Γι’ αυτό και κόμματα χωρίς διακριτούς στόχους που θα στοχεύουν στην αναβάθμιση της χώρας και τη βελτίωση της ζωής των πολιτών, δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Και το ερώτημα είναι: ποιος είναι ο κατανοητός από την κοινωνία στόχος του ΔΗΣΥ, του ΑΚΕΛ, του ΔΗΚΟ σήμερα, πέραν από το να βρίσκονται άμεσα ή έμμεσα στην εξουσία; Πολύ φοβάμαι ότι τέτοιοι στόχοι δεν υπάρχουν και δεν είναι ευδιάκριτοι ακόμη και από τις ίδιες τις ηγεσίες τους.
Και αυτός είναι και ο λόγος που οι ηγεσίες δεν εμπνέουν. Είτε στην κυβέρνηση και την προεδρία της Δημοκρατίας, είτε στην κομματική ζωή. Μια έλλειψη που νιώθει ο κάθε πολίτης. Όταν το μόνο που βλέπει είναι νέα πρόσωπα στα χειρότερα παλιά καλούπια.
Όπως νιώθει την ανυπαρξία πολιτικών στα καίρια ζητήματα. Σε μια Κύπρο που νέα σοβαρά αναπτυξιακά έργα δεν ξεκινούν, σοβαρές μεταρρυθμίσεις δεν πραγματοποιούνται, τα οικογενειακά βάρη δεν αποφορτίζονται. Η χώρα δεν ψηφιοποιείται, στην ενέργεια μένουμε στάσιμοι και πανάκριβοι, τα νοσοκομεία δεν αυτονομούνται. Στην Παιδεία εξακολουθούμε να ανεχόμαστε ένα πανάκριβο σύστημα να παράγει τα χειρότερα αποτελέσματα.
Για να αλλάξουν όλα αυτά βέβαια, θα πρέπει να ενοχληθούν συμφέροντα. Να διαταραχθεί η «βολή» αρκετών εμπλεκομένων. Μια μάχη που κανείς στην Κύπρο σήμερα δεν εμφανίζεται διατεθειμένος να τη δώσει. Επιλέγουν όλοι να κρύβονται στα «λαγούμια» από τα ζητήματα, μήπως δυσαρεστηθεί κάποιος ψηφοφόρος τους. Η λογοδοσία και η διαφάνεια παραμένουν συνθήματα που αφορούν τους άλλους και όχι τους ίδιους που τα προτάσσουν ως λύση στη θεσμική κρίση που βιώνουμε. Κυβέρνηση, Βουλή και Δικαιοσύνη εξακολουθούν να θέλουν να λειτουργούν χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανένα.
Ακόμη και στο Κυπριακό. Είχαμε τις προάλλες τη δήλωση Ολγκίν, ότι η λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας δεν αποτελεί πλέον κοινό σημείο αναφοράς. Η απεσταλμένη του γ.γ. έκλεισε το μάτι στην αναζήτηση άλλων μορφών διευθέτησης, που θα αποδέχονται εντονότερα τον διαχωρισμό. Και όμως, από το πολιτικό σύστημα σιωπή. Ούτε για την εθνική μας υπόθεση, δεν είναι διατεθειμένοι να χύσουν μια σταγόνα «αίμα»…
Ένα κόμμα δεν είναι –ή δεν πρέπει να είναι– λέσχη καριέρας, ή μηχανισμός εξυπηρέτησης φίλων και ημετέρων. Αν δεν υπηρετεί το κοινό καλό, τότε παύει να είναι πολιτικό υποκείμενο και μετατρέπεται σε γραφειοκρατικό εμπόδιο στην πρόοδο. Αν δεν έχει σχέδιο για τον τόπο που να το υπερασπίζεται με κάθε κόστος, ούτε υπεύθυνο είναι ούτε σοβαρό. Η επίκληση της «σοβαρότητας» ή της «υπευθυνότητας» σε αυτή τη συγκυρία ηχεί κούφια, την ώρα που δεν συνοδεύεται από πράξεις που δικαιώνουν αυτές τις έννοιες. Η κοινωνία δεν είναι την ανάγκη σταθερότητας που αμφισβητεί, αμφισβητεί εκείνους που ισχυρίζονται ότι την εγγυώνται.
Καλά λοιπόν τα ρητορικά διλήμματα, αλλά το πραγματικό διακύβευμα είναι άλλο. Ή αλλάζετε και υπηρετείτε το κοινό καλό ή θα βουλιάξουμε όλοι μαζί στο χάος.
