Του Παύλου Ξανθούλη
Η παρουσία της Ε.Ε. στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αποτελεί μόνιμο αίτημα Λευκωσίας-Αθηνών και αντίστοιχα μόνιμο σημείο ενστάσεων Άγκυρας-ψευδοκράτους. Πιθανότατα καμιά πλευρά δεν έχει δίκαιο, καθώς η Ε.Ε. έχει αποδείξει εδώ και πολλά χρόνια ότι ξέρει να «μοιράζει παιχνίδι» μεταξύ ελληνικής και τουρκικής πλευράς.
Στο Κραν Μοντάνα, ο αντιπρόεδρος (και σήμερα και τότε) της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς που εκπροσωπούσε τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, τάχθηκε μεν υπέρ του τερματισμού των «αναχρονιστικών» εγγυήσεων της Τουρκίας στην Κύπρο, αλλά την ίδια ώρα άφησε ανοικτό παράθυρο στην ικανοποίηση του αιτήματος της Άγκυρας ώστε οι Τούρκοι πολίτες να απολαμβάνουν των τεσσάρων θεμελιωδών ελευθεριών στην Κύπρο, μετά από μια ενδεχόμενη λύση. Όπως ακριβώς οι Έλληνες πολίτες, οι οποίοι, ωστόσο, δεν έχουν εξασφαλίσει κάποιο προνομιακό καθεστώς στην Κύπρο, αλλά έχουν την ιδιότητα του κοινοτικού πολίτη και συνεπώς μπορούν να διακινούνται και να διαμένουν ελεύθερα σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Παράλληλα, η Ε.Ε. διαβεβαίωσε γραπτώς την τουρκοκυπριακή πλευρά ότι τα δικαιώματα εγκατάστασης και απόκτησης περιουσίας ελληνοκυπρίων στα Κατεχόμενα θα μπορούσαν να «περιοριστούν» στο πλαίσιο μιας ενδεχόμενης λύσης, ως εσωτερικό ζήτημα του νέου κράτους και ότι μια τέτοια εξέλιξη δεν θα συνιστούσε παρέκκλιση από την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Σήμερα, η Κομισιόν απορρίπτει τη ρητορική Άγκυρας-ψευδοκράτους για δύο χωριστά κράτη στην Κύπρο, για ευνόητους λόγους που σχετίζονται με την εκπλήρωση των υποχρεώσεων της οντότητας της Κύπρου στην Ε.Ε. Η Λευκωσία και η Αθήνα χαμογελούν και η Άγκυρα και το ψευδοκράτος φωνάζουν, ρόλοι που ενδεχομένως θα αναστραφούν, όταν η Ε.Ε. κληθεί να τοποθετηθεί σε άλλα ζητήματα.
Είναι, λοιπόν, τουλάχιστον ουτοπία να θεωρούμε ότι η Ε.Ε. θα καθορίσει το πλαίσιο διευθέτησης του Κυπριακού και θα επιβάλει στην Τουρκία μια «ευρωπαϊκή λύση». Η Ε.Ε. δεν θα μας πει τι λύση να βρούμε, γιατί απλώς δεν καίγεται ούτε για το περιεχόμενο, ούτε για την ποιότητά της. Το μόνο για το οποίο κόπτεται είναι η ενδεχόμενη διευθέτηση που θα προκύψει να μην οδηγεί στην εισαγωγή ενός μεγαλύτερου προβλήματος από αυτό που έχει σήμερα ενώπιόν της. Και θέτει μόνο μια αρχή: Το κράτος, που θα συνεχίσει να είναι μέλος της Ε.Ε., να είναι σε θέση να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του, με μια φωνή, στα Συμβούλια της Ε.Ε.
Με βάση αυτή την αρχή και αυτά τα δεδομένα, εύλογα θα μπορούσε κάποιος να διερωτηθεί εάν μια συγκεκαλυμμένη συνομοσπονδία όπως αυτή που προτείνει η Βρετανία «ατύπως» (σε προφανή συντονισμό με Άγκυρα-ψευδοκράτος), καλύπτει την Ε.Ε. Κύκλοι στην έδρα της Ε.Ε. εκτιμούν πως «είναι θέμα διατύπωσης»! Με άλλα λόγια, όλα θα εξαρτηθούν από το περιτύλιγμα των όποιων διευθετήσεων στο Κυπριακό, από το λεκτικό που θα επιλεγεί, κάτι που αφήνει ανοικτό πεδίο στις βρετανικές αλχημείες.
Άλλωστε, η Ευρωπαϊκή Ένωση μάς έχει πει πολλές φορές ότι είναι σε θέση να ενσωματώσει την όποια λύση (μιας οντότητας) στο κοινοτικό κεκτημένο, ανεξαρτήτως ποιότητας και περιεχομένου.
Οι αλησμόνητοι συνεργάτες του Γκούντερ Φερχόιγκεν είχαν διαμηνύσει το 2004 ότι το κεκτημένο έχει τέτοια ελαστικότητα ώστε μπορεί να υποδεχθεί με άνεση την όποια διευθέτηση, ενώ ο ειλικρινής Όλι Ρεν είχε αναφέρει δημοσίως, ενώπιον της Ευρωβουλής, ότι η Ε.Ε. είναι σε θέση να τετραγωνίσει τον κύκλο, σε ό,τι αφορά στο Κυπριακό. Και οι δύο έθεταν ως μοναδική προϋπόθεση την αποτελεσματική εκπροσώπηση του κράτους με μια φωνή στα Συμβούλια της Ε.Ε.
Η ενωμένη Ευρώπη είχε ξεκαθαρίσει τη θέση της όμως πολύ πιο πριν, από το 2001, διά του τότε πρόεδρου της Κομισιόν Ρομάνο Πρόντι: «Επιτρέψτε μου να σημειώσω ότι η Ε.Ε., με το κεκτημένο της, δεν θα αποτελέσει ποτέ πρόβλημα στην εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό πρόβλημα. Η Ε.Ε. δεν επιδιώκει ποτέ να καθορίσει τις συνταγματικές διευθετήσεις ή τις διευθετήσεις για ζητήματα ασφάλειας των κρατών-μελών της. Αυτά τα θέματα είναι στο δικό τους χέρι» ανέφερε ο κ. Πρόντι στις 25 Οκτωβρίου 2001, σε ειδική συνεδρία της Βουλής των Αντιπροσώπων, ενώπιον της κυπριακής κυβέρνησης και των κοινοβουλευτικών κομμάτων που γνωρίζουν εδώ και 20 χρόνια πόσο μπορούν να βασιστούν στην Ε.Ε. και τι μπορούν να περιμένουν…
