Kathimerini.com.cy
Η ενότητα της Ευρώπης ξεκίνησε ως ένα όραμα των λίγων και μετουσιώθηκε σε ελπίδα των πολλών. Μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, μια ομάδα τολμηρών πολιτικών, επεδίωξαν να πείσουν τους λαούς τους να εγκαινιάσουν μια νέα εποχή, με δομές, οι οποίες θα βασίζονταν σε κοινά συμφέροντα και θα θεμελιώνονταν με Συνθήκες, διασφαλίζοντας το κράτος δικαίου και την ισότητα μεταξύ όλων των χωρών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί σήμερα ένα οικονομικό και πολιτικό οργανισμό 27 κρατών, η έκταση των οποίων καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής ηπείρου. Το 1958, ιδρύθηκε, αρχικά, ως Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) με στόχο την ενθάρρυνση της οικονομικής συνεργασίας ανάμεσα στο Βέλγιο, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο και τις Κάτω Χώρες. Έκτοτε, προσχώρησαν άλλα 22 κράτη μέλη και έτσι δημιουργήθηκε μια τεράστια ενιαία αγορά η οποία εξακολουθεί να αναπτύσσεται δυναμικά. Τον Ιανουάριο του 2020 το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό που αρχικά ήταν μια καθαρά οικονομική ένωση μετεξελίχθηκε σε έναν οργανισμό που δραστηριοποιείται σε διάφορους τομείς πολιτικής όπως το κλίμα, το περιβάλλον, η δημόσια υγεία, οι εξωτερικές σχέσεις, η ασφάλεια, η δικαιοσύνη και η μετανάστευση. Η μετεξέλιξη αυτή αντικατοπτρίζεται και στην αλλαγή της ονομασίας της, το 1993, σε Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.). Η Κύπρος εντάχθηκε στην Ε.Ε. το 2004. Από το 2017, έξι βαλκανικές χώρες και η Τουρκία βρίσκονται σε στάδιο ενταξιακών διαπραγματεύσεων ή προετοιμασίας ενόψει της πιθανής τους ένταξης.
Μεταξύ των θεμελιωδών αξιών πάνω στις οποίες ιδρύθηκε και στήριξε τη μέχρι σήμερα λειτουργία της η Ε.Ε. είναι η αλληλεγγύη και η ισότητα. Αξίες που αποτελούν τα απαραίτητα συστατικά μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς. Μα βάση την αρχή της αλληλεγγύης, τα πιο ισχυρά μέλη μιας κοινωνίας οφείλουν να βοηθούν τα πιο αδύναμα, ενώ με βάση την αρχή της ισότητας δεν πρέπει να υπάρχουν διακρίσεις και αποκλεισμοί. Σήμερα η Ε.Ε. αντιμετωπίζει πρωτοφανείς προκλήσεις, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στο εσωτερικό της: συρράξεις, τρομοκρατία, μεταναστευτικές πιέσεις, κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες. Παρά το γεγονός ότι η ευρωπαϊκή ενοποίηση έχει φανεί πολλαπλά ωφέλιμη για τους πολίτες της Ε.Ε., τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο εδραίωσης ενός πολυπολιτισμικού κλίματος αποδοχής και κατανόησης, δεν έχουν αποφευχθεί ζητήματα που προκαλούν ανησυχία. Ένα από τα βασικότερα προβλήματα που ολοένα γίνεται και περισσότερο αντιληπτό είναι ότι τα οικονομικά και πολιτικά ισχυρότερα κράτη της Ένωσης έχουν τον πρώτο λόγο στη διαμόρφωση κρίσιμων πολιτικών και οικονομικών στρατηγικών, επιβάλλοντας τη θέλησή τους στις λιγότερο ισχυρές χώρες, διαιωνίζοντας, έτσι, ακόμη και στο πλαίσιο της Ένωσης την ανισότητα ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Με βάση τα πιο πάνω, προκύπτουν τα ερωτήματα: Στάθηκε πιστή στις ιδεολογίες και στο όραμά της η Ε.Ε.; Ανταποκρίνεται στις θέσεις και στις αρχές της Δημοκρατίας που θέλει να εδραιώσει με τις διακηρύξεις της; Υπάρχει τελικά αλληλεγγύη και ισότητα ανάμεσα στα κράτη-μέλη της; Στο θεωρητικό επίπεδο, καθώς και στον καταστατικό χάρτη της Ένωσης, γίνονται σαφείς αναφορές στις δύο βασικές αυτές αξίες. Αυτό, όμως, γίνεται βίωμα στην πράξη; Παρατηρώντας τα γεγονότα και τις εξελίξεις φαίνεται ξεκάθαρα, δυστυχώς, ότι αυτό που προέχει πρώτα και πάνω από όλα είναι τα διακρατικά πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα των ισχυρών κρατών της Ε.Ε. Έτσι καταργείται αυτό που εκφράζεται ως η ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης, το πνεύμα δηλαδή της αλληλεγγύης και της ισότητας.
Για παράδειγμα, οι θέσεις των κρατών-μελών της Ένωσης σε σχέση με το εθνικό πρόβλημα που ταλανίζει την πατρίδα μας εδώ και 46 χρόνια, σε θεωρητικό επίπεδο είναι ικανοποιητικές. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί το αντίθετο. Στην πράξη, όμως, τι είναι αυτό που πραγματικά εφαρμόζεται; Η Ε.Ε. παρουσιάζει μια αδυναμία να επιβάλει τις κυρώσεις που πρέπει να υποστεί μια χώρα που προκλητικά καταπατεί τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Η στάση αυτή των κρατών-μελών αποτελεί σαφή παραβίαση των αρχών και ιδεών της Ένωσης, δημιουργεί αναξιοπιστία και προάγει πολιτικές δύο μέτρων και δύο σταθμών.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πολύ ορθά καταδίκασε, πρόσφατα, την απαράδεκτη βία των αρχών της Λευκορωσίας κατά ειρηνικών διαδηλωτών, καθώς και τον εκφοβισμό, τις αυθαίρετες συλλήψεις και τις κρατήσεις που έλαβαν χώρα μετά τις προεδρικές εκλογές του 2020, των οποίων τα αποτελέσματα δεν αναγνωρίζει. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν ότι θα πρέπει να επιβληθούν περιοριστικά μέτρα και κάλεσαν το Συμβούλιο να εγκρίνει την απόφαση χωρίς καθυστέρηση. Ενεθάρρυναν, επίσης, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκπονήσει σχέδιο οικονομικής στήριξης υπέρ μιας δημοκρατικής Λευκορωσίας. Την ίδια αυτή αποφασιστική αντιμετώπιση, όμως, δεν φαίνεται να επιδεικνύουν έναντι της Τουρκίας που συνεχίζει ακάθεκτη, προκλητική και περιγελαστική να παραβιάζει κατάφωρα τα ανθρώπινα και κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου και της Ελλάδας, καθώς και άλλων χωρών της γύρω περιοχής, παρουσιαζόμενη ως ο δερβέναγας της Μεσογείου. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιδεικνύουν μια χαλαρότητα και απροθυμία να λάβουν δραστικά μέτρα με την άμεση επιβολή κυρώσεων, αποδεικνύοντας ότι σε τέτοιες περιπτώσεις τα διακρατικά συμφέροντα είναι υπεράνω της δικαιοσύνης. Αποτέλεσμα της χλιαρής αυτής στάσης των ηγετών της Ένωσης είναι η συνέχιση της προκλητικής στάσης της Τουρκίας. Δύο μόνο μέρες μετά την ομόφωνη απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για καταδίκη των τουρκικών προκλήσεων και ενεργειών έναντι της Κύπρου και της Ελλάδας, η Τουρκία, γράφοντας στα «παλαιότερα των υποδημάτων της» τις όποιες παραινέσεις των ηγετών της Ε.Ε. συνεχίζει αδιάκοπα τις έκνομες ενέργειές της. Αποκορύφωμα της προκλητικότητάς της το, κατά παράβαση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, άνοιγμα τμήματος της παραλίας της Αμμοχώστου, στις 8/10/2020.
Εάν, λοιπόν, οι Ευρωπαίοι εταίροι μας δεν συνειδητοποιήσουν ότι με αυτή τη συμπεριφορά που επιδεικνύει η Τουρκία προσβάλλει τόσο την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και άλλους διεθνείς οργανισμούς και δεν επιδείξουν με πράξεις πραγματική αλληλεγγύη, θέληση και τόλμη, τότε η κατοχική δύναμη θα συνεχίσει ακάθεκτη να καταπατά το διεθνές δίκαιο.
Πρωταρχικό ζητούμενο για την υλοποίηση του ευρωπαϊκού οράματος αποτελεί η λήψη της κατάλληλης μέριμνας, προκειμένου τα κράτη της Ε.Ε. να αντιμετωπίζονται κατά τρόπο ισότιμο και αλληλέγγυο. Μία Ένωση που στόχο θα έχει μόνο την ανάπτυξη των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων, θα είναι πάντοτε απέναντι από το κοινό ευρωπαϊκό αίσθημα ισότητας και αξιοκρατίας. Η Ευρώπη οφείλει να δείξει τη διαφορετικότητά της μέσα από την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών και το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της πραγματικής αλληλεγγύης και ισότητας, όχι μόνο με λόγια και καταστατικά, αλλά με πράξεις και γεγονότα.
Ο κ. Βασίλης Πάλμας είναι υφυπουργός παρά τω Προέδρω.
