ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Η ενοποίηση της Ευρωπαϊκής Κεφαλαιαγοράς και η Κύπρος

Τα οφέλη για την Ευρώπη και τα επόμενα βήματα

*Του Χριστόδουλου Πατσαλίδη

Η ολοκλήρωση της ενοποίησης της Ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς αποτελεί προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία έχει αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία το τελευταίο διάστημα. Η διεύρυνση των πηγών χρηματοδότησης και των επενδυτικών επιλογών αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης μέσω της επένδυσης στο ψηφιακό μετασχηματισμό [EU Digital Agenda] και για την άντληση των αναγκαίων πόρων προς επίτευξη της πράσινης ανάπτυξης [EU Green Deal], δεδομένης της κλιματικής αλλαγής. Είναι δε βέβαιο ότι η πανδημία θα αφήσει πίσω της μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα, εξ ου και η ανάγκη για επιτάχυνση της ανάπτυξης. Έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αναφέρει πως μια παρατεταμένη περίοδος των πολύ χαμηλών επιτοκίων οδηγεί σε εισροή κεφαλαίων σε τομείς χαμηλής παραγωγικότητας. Η ανάγκη για προσέλκυση κεφαλαίων σε παραγωγικούς τομείς καθίσταται πλέον επιτακτική.

Παρά την ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών κατά τα τελευταία χρόνια, διαφαίνεται ότι ο τραπεζικός δανεισμός δεν θα είναι ικανός να χρηματοδοτήσει το σύνολο των αναπτυξιακών αναγκών της Ευρώπης. Ο δε δημόσιος τομέας δεν θα έχει τη δυνατότητα να συμβάλει περαιτέρω λόγω των ήδη διαμορφούμενων υψηλών δημοσιονομικών ελλειμμάτων.Τα περιθώρια δε για αναζωογόνηση της αγοράς μέσω επεκτατικής νομισματικής πολιτικής εξαντλούνται για ευνόητους λόγους.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η έλλειψη πηγών άντλησης μετοχικού κεφαλαίου αποτελεί ένα από τους πιο σημαντικούς λόγους που εξηγεί γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση υστερεί έναντι άλλων χωρών στο μεγάλο θέμα της καινοτομίας, αφού τα επιχειρηματικά κεφάλαια (venture capital) που τοποθετούνται στις νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups) ανέρχονται μόνο στο 0,1% του ΑΕΠ. Η δε εξάρτηση των υφιστάμενων επιχειρήσεων από τις τράπεζες είναι μεγάλη, αφού το 80% των υποχρεώσεων μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων πηγάζει από τράπεζες. Αντίστοιχη έκθεση, με τα ίδια συμπεράσματα, έχει δημοσιευθεί από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το Μάρτη του 2020.

Η διεύρυνση της κεφαλαιαγοράς οδηγεί παράλληλα και στην ενίσχυση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας. Η επικρατούσα άποψη είναι ότι η μεγαλύτερη εξάρτηση της χρηματοδότησης από τις τράπεζες είναι ο κυριότερος λόγος που οδήγησε σε μια πιο βαθιά και μεγαλύτερης διάρκειας χρηματοοικονομική κρίση στην Ευρωζώνη. Οι οικονομίες των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου επηρεάστηκαν λιγότερο λόγω της πιο αναπτυγμένης κεφαλαιαγοράς. Μια ισχυρή κεφαλαιαγορά ενεργεί ταυτόχρονα κι ως καταλύτης για τη διαφοροποίηση του επιχειρηματικού μοντέλου των τραπεζών, κάτι που ωφελεί τόσο την οικονομία, όσο και τις ίδιες τις τράπεζες. Η μεν οικονομία εξαρτάται λιγότερο από τις τράπεζες, και οι δε τράπεζες διευρύνουν τις πηγές εισοδημάτων με τη συμμετοχή τους στην αγορά κεφαλαίων στον τομέα της επενδυτικής τραπεζικής και της διαχείρισης κεφαλαίων, μειώνοντας παράλληλα την εξάρτησή τους από τη χορήγηση δανείων και την ανάληψη πιστωτικού κινδύνου. Ενδεχόμενα, η ενοποίηση και διεύρυνση της κεφαλαιαγοράς, να οδηγήσει στην περαιτέρω ενοποίηση του τραπεζικού τομέα μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων. Κάτι τέτοιο είναι επιθυμητό διότι ενισχύει την κερδοφορία και τη φερεγγυότητα του τομέα, και συνεπώς τη χρηματοοικονομική σταθερότητα.

Η ανάπτυξη επενδυτικής κουλτούρας μειώνει μεν τον κίνδυνο υπερεξάρτησης από τις τράπεζες, αλλά από την άλλη οδηγεί στον επενδυτικό κίνδυνο για τον καταθέτη/επενδυτή. Τα παθήματα και τα μαθήματα από τις πρόσφατες κρίσεις, έχουν όμως οδηγήσει στην ψήφιση νομοθεσιών και στην ενίσχυση της εποπτείας έτσι ώστε να υιοθετούνται οι σωστές πρακτικές επένδυσης με στόχο την προστασία του επενδυτή. Η ανάπτυξη της επενδυτικής κουλτούρας, με τη δημιουργία εποπτικού οργάνου σε επίπεδο Ευρωζώνης, αναμένεται να προσφέρει εκείνα τα εχέγγυα για την υγιή ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς. Αντίστοιχο εποπτικό όργανο που διέπει τον τραπεζικό τομέα είναι ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός που λειτουργεί εντός της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από το 2014. Ομολογουμένως, η έλευση ενός εποπτικού οργάνου των αγορών, σε επίπεδο Ευρωζώνης, έχει καθυστερήσει. Πέραν τούτου, η ενοποίηση θεσμικών οργάνων όπως είναι τα εθνικά χρηματιστήρια, δεν έχει επιτευχθεί ακόμη. Ο καθορισμός ενιαίου επόπτη της κεφαλαιαγοράς και η επίτευξη της σύνδεσης οργανωμένων αγορών, όπως των χρηματιστηρίων, αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχή ενοποίηση της Ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς.

Μέσα στο φθινόπωρο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ανακοινώσει σειρά από μέτρα και πρωτοβουλίες με στόχο την εμβάθυνση της ενοποίησης της Ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς. Μεταξύ άλλων, οι προτάσεις αναμένεται να επικεντρωθούν στη διευκόλυνση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για άντληση κεφαλαίων μέσω της χρηματιστηριακής αγοράς, στην εναρμόνιση των σχετικών νομοθεσιών, και στην παροχή κινήτρων για μετατροπή αποταμιεύσεων σε επενδύσεις -σήμερα, σημαντικό ποσοστό των εν λόγω αποταμιεύσεων τοποθετείται στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μέσω των τραπεζών κι επομένως δεν αξιοποιείται για τις ανάγκες της οικονομίας. Σύμφωνα με τους Standard & Poor’s, η πρωτοβουλία για ενίσχυση της κεφαλαιαγοράς θα μπορούσε να οδηγήσει στη μετατροπή €1,3 τρισ. καταθέσεων σε αμοιβαία κεφάλαια.

Τα οφέλη για την Κύπρο

Σαν χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Κύπρος μπορεί να ωφεληθεί τα μέγιστα από τη διεύρυνση και την ολοκλήρωση της ενοποίησης της Ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς. Κατ’ ακρίβεια, η Κύπρος μπορεί να αποκομίσει μεγαλύτερα οφέλη από άλλες χώρες που ήδη διαθέτουν μεγαλύτερη και πιο αναπτυγμένη κεφαλαιαγορά με μεγαλύτερη εμπορευσιμότητα, καλύτερη τεχνολογία και τεχνογνωσία. Η Κυπριακή χρηματιστηριακή αγορά περιορίζεται σε όγκους της τάξης των €350 χιλ. ημερησίως, ενώ η πιο πρόσφατη άντληση κεφαλαίων μέσα από δημόσια πρόσκληση στο ΧΑΚ ήταν το 2008 (αν εξαιρεθούν οι τράπεζες).Σε αντίθεση, η αγορά των επενδυτικών ταμείων ένεκα του διεθνούς της χαρακτήρα παρουσιάζει ανάπτυξη, με τις συνολικές επενδύσεις να ξεπερνούν τα €8 δισ. Αυτό καταδεικνύει την προοπτική της συμμετοχής σε μια πιο μεγάλη αγορά.

Τα οφέλη αφορούν τις επιχειρήσεις, τα τραπεζικά ιδρύματα και τις εταιρείες παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, τους καταθέτες και τους επενδυτές, καθώς και τον τομέα των υπηρεσιών γενικότερα.

Τομέας επιχειρήσεων

Η επιχείρηση στην Κύπρο είναι υπερδανεισμένη. Έχοντας ευκολότερη πρόσβαση σε κεφάλαια, οι Κυπριακές επιχειρήσεις θα μπορούν διορθώσουν τον ισολογισμό τους προσελκύοντας τα απαιτούμενα κεφάλαια. Κάτι τέτοιο, βέβαια, προϋποθέτει την ύπαρξη ελκυστικής επιχειρηματικής πρότασης και την υιοθέτηση των καλύτερων πρακτικών διακυβέρνησης. Οι δε νεοφυείς επιχειρήσεις θα αποκτήσουν καλύτερες ευκαιρίες να καινοτομήσουν.

Με την παροχή των κινήτρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση (στο πλαίσιο της ενοποίησης της κεφαλαιαγοράς) και το σχεδιασμό της σωστής στρατηγικής της δικής μας πλευράς, θα πρέπει να ελπίζουμε πως ο επιχειρηματικός τομέας θα αδράξει την ευκαιρία. Μια επιλογή είναι οι συμπράξεις, οι συμμαχίες και οι συγχωνεύσεις με άλλες Ευρωπαϊκές εταιρείες, κάτι που θα γίνεται πιο εύκολα σε μια ενοποιημένη κεφαλαιαγορά.

Το μικρό μέγεθος της Κυπριακής οικονομίας μπορεί από μειονέκτημα να μετατραπεί σε πλεονέκτημα, ένεκα της ευελιξίας κι ευκινησίας του Κυπριακού επιχειρείν και κατ’ επέκταση της προσαρμοστικότητας σε νέα δεδομένα κι ευκαιρίες. Χρειάζεται όραμα, τόλμη, επαγγελματισμός και μακρόπνοη στρατηγική.

Τραπεζικός/Χρηματοοικονομικός τομέας

Η Κυπριακή κεφαλαιαγορά είναι μικρή και υποανάπτυκτη με περιορισμένη γκάμα προϊόντων και υπηρεσιών, και χαρακτηρίζεται από έλλειψη επενδυτικού ενδιαφέροντος. Αυτό οφείλεται κυρίως στο μικρό μέγεθος της οικονομίας και στην κρίση εμπιστοσύνης του 2013. Κατά συνέπεια οι περιορισμένες επενδύσεις αλλά και η πρόσφατη συρρίκνωση, και σημερινή σταθεροποίηση, του τομέα των διεθνών συναλλαγών, οδηγούν σε χαμηλά ποσοστά προμηθειών σε μια εποχή κατά την οποία τα επιτόκια είναι ιστορικά χαμηλά, με τα εισοδήματα από τόκους να συμπιέζονται. Επομένως η ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς, με τη σύνδεση και συμπόρευση της με την Ευρώπη, θα ενισχύσει τα έσοδα των τραπεζών. Η ενίσχυση της κερδοφορίας των τραπεζών είναι απαραίτητη για την στήριξη της οικονομίας και για την άντληση κεφαλαίων όταν κι εφόσον κρίνεται απαραίτητο.

Πέραν των τραπεζών, όφελος από την αυξημένη δραστηριότητα θα αποκομίσουν εταιρείες παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (όπως χρηματιστηριακά γραφεία και διαχειριστές κεφαλαίων/ταμείων), καθώς επίσης κι ο τομέας των υπηρεσιών αποτελούμενος κυρίως από λογιστικά και δικηγορικά γραφεία/οίκους.

Ως περιφερειακό κέντρο υπηρεσιών, η Κύπρος θα έχει τη δυνατότητα και την ευκαιρία να διευρύνει το εύρος των προσφερόμενων προϊόντων και υπηρεσιών καθώς και το πελατολόγιο της, στο πλαίσιο μιας μεγαλύτερης Ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς.

Αποταμιεύσεις/Επενδύσεις

Μια μεγαλύτερη και πιο εμπορεύσιμη αγορά, με ποικιλομορφία, διευρύνει τις επιλογές των Κύπριων καταθετών και των επενδυτών, θεσμικών και άλλων. Μια ενιαία Ευρωπαϊκή αγορά, θωρακισμένη με αυστηρό ρυθμιστικό και εποπτικό πλαίσιο, παρέχει τη δυνατότητα της διαχείρισης των κεφαλαίων με αποτελεσματικό και συνετό τρόπο. Σταδιακά αναπτύσσεται η επενδυτική κουλτούρα και διευρύνεται γεωγραφικά. Για παράδειγμα, θεσμικοί επενδυτές (όπως ασφαλιστικά ταμεία και ταμεία συντάξεων) των οποίων τα χαρτοφυλάκια επιβαρύνονται με τα μηδενικά επιτόκια, θα αποκτήσουν μεγαλύτερες δυνατότητες επενδύσεων σε άλλες αξίες κυρίως λόγω της ενισχυμένης εμπορευσιμότητας και του αναβαθμισμένου καθεστώτος προστασίας του επενδυτή. Η συμμετοχή των διεθνών επενδυτικών ταμείων και η προσέλκυση κεφαλαίων σε μια ενιαία Ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά αναμένεται να είναι μεγαλύτερη, με την Κύπρο να έχει τη δυνατότητα ενεργότερης συμμετοχής τόσο ανταγωνιστικά όσο και με την κατάρτιση συμμαχιών προς επίτευξη μεγαλύτερων σχημάτων.

Όραμα για την Κύπρο

Το νέο όραμα της Ευρώπης είναι εκεί, η έκθεση με το περίγραμμα των προκαταρκτικών προτάσεων έχει δημοσιοποιηθεί τον περασμένο Ιούνιο, και τα συγκεκριμένα μέτρα θα ανακοινωθούν το φθινόπωρο.

Η Κύπρος θα πρέπει να διαμορφώσει το δικό της όραμα και να καθορίσει τους δικούς της στόχους και στρατηγική. Η εν λόγω προσπάθεια θα πρέπει να συμβαδίζει με την Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία και να εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο μιας σύγχρονης αναπτυξιακής στρατηγικής για τον τόπο.


Δρ. Χρ. Πατσαλίδης
Πρώτος Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της Τράπεζας Κύπρου

 

 

 

Προσωπικότητες στην ''Κ'': Τελευταία Ενημέρωση

X