Του Απόστολου Κουρουπάκη
Πέρασα με δέος την πύλη του Λήδρα Πάλλας για να παρευρεθώ στα εγκαίνια της έκθεσης «In Culture we Trust» την περασμένη Δευτέρα. Την έκθεση διοργάνωνε η Τεχνική Επιτροπή για τον Πολιτισμό, στην οποία εκτίθεντο ζωγραφικοί πίνακες που βρέθηκαν αποθηκευμένοι στο πολιτιστικό κέντρο «Κεμάλ Ατατούρκ» στην κατεχόμενη Λευκωσία και οι οποίοι επεστράφησαν στην ε/κ πλευρά. Εμείς, ως αντάλλαγμα, παραχωρήσαμε ψηφιοποιημένο οπτικοακουστικό υλικό από το αρχείο του ΡΙΚ που αφορούσε τους Τ/κ.
Μόλις άνοιξε ο κυανόλευκος τη σιδερένια πόρτα της αυλής και πέρασα στον προαύλιο χώρο κοντοστάθηκα για ένα δύο λεπτά και σήκωσα το κεφάλι προς την επιγραφή. Ένιωσα περίεργα, πέρασα την πύλη ενός σημαντικού και άκρως ιστορικού κτηρίου για μια έκθεση ζωγραφικής, για τη δημοσιογραφική κάλυψη ενός τω όντι σημαντικού γεγονότος, που όμως δεν έπαυε να είναι επαγγελματική ρουτίνα. Το γνώριζα αυτό, γι’ αυτό έμεινα λίγο να κοιτώ την επιγραφή «Λήδρα Πάλλας»… Η είσοδός μου στο άλλοτε πολυτελές ξενοδοχείο επίσης ήταν ένα εσωτερικό τράνταγμα.
Η υποβλητική σκάλα που οδηγούσε στους ορόφους, η ευρύχωρη αίθουσα υποδοχής κάποτε απαστράπτοντα, σήμερα ήταν χώροι στρατωνισμού, κακήν κακώς χωρισμένοι… Αποφάσισα να μη χαραμίσω άλλο τη ματιά μου. Προχώρησα, λοιπόν, στον χώρο όπου είχαν εκτεθεί οι πίνακες και είχαν τοποθετηθεί οι οθόνες για την παρακολούθηση του οπτικοακουστικού υλικού. Μετά τις αναγκαίες επαγγελματικές επαφές, τις φωτογραφήσεις, ξεκίνησα να βλέπω ένα-ένα τα έργα, τα οποία προέρχονταν από τρεις κυρίως συλλογές, τη Συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης Αμμοχώστου, τη συλλογή έργων που υπήρχε στο σπίτι του Γ. Πολ. Γεωργίου και τα έργα του Στέλιου Βότση, που είχαν «εγκλωβιστεί» στην Αμμόχωστο, μετά την έκθεσή τους στο Λονδίνο.
Ζωγραφικοί θησαυροί που η Αμμόχωστος είχε την τύχη να φιλοξενεί τις άνυδρες πολιτιστικά δεκαετίες της Κύπρου, ο Δήμος είχε ιδρύσει και λειτουργούσε υπό τη φωτεινή καθοδήγηση του Γ.Φ. Πιερίδη τη Δημοτική Βιβλιοθήκη – Πινακοθήκη, ο Γ. Πολ. Γεωργίου διατηρούσε το εργαστήριό του στην πόλη, δεκάδες άλλοι καλλιτέχνες δραστηριοποιούνταν εκεί. Είχε άλλον αέρα η πόλη, το έβλεπες από τα έργα που ήταν κρεμασμένα στους άρον-άρον καλλωπισμένους τοίχους του Λήδρα Πάλλας. Χαιρόμουν από τη μία γιατί σώθηκαν τα έργα, ο κόπος και ο μόχθος ο πνευματικός κάποιων ανθρώπων δεν έγινε μνήμη, λήθη, ανάμνηση μακρινή για ακαδημαϊκούς και συναισθηματίες παρελθοντολόγους και από την άλλη με τρόμαζε η ταύτιση του αντικειμένου πίνακα με τον πολύπαθο τοίχο του Λήδρα Πάλλας… λαβωμένο το ξενοδοχειακό πουλέν της Λευκωσίας μα και της Κύπρου ολόκληρης, κολοβωμένη και η συλλογή του υποδείγματος δημοτικού πολιτιστικού φορέα ολάκερης της Κύπρου.
Χαιρόμουν γιατί τα έργα αυτά σώθηκαν, αλλά σκεφτόμουν ταυτόχρονα ότι χιλιάδες κόσμου, ένθεν και ένθεν του Λήδρα Πάλλας, δεν είχαν την τύχη των άψυχων καμβάδων… και επέστρεφα στα έργα του Γ. Πολ. Γεωργίου και πεταγόμουν αμέσως στις υδατογραφίες του Διαμαντή και στον Κάσιαλο και στον Κισσονέργη και έψαχνα να βρω απαντήσεις. Όχι ακαδημαϊκές, αλλά απτές, ήθελα απαντήσεις στα ερωτήματα του πώς και του γιατί αυτοί οι άνθρωποι, γιατί αυτή η πόλη, γιατί αυτός ο λαός δεν έμαθε τίποτα, γιατί συνεχίζουμε το χειροκρότημα στις παλινωδίες, στις ξύλινες πολιτικές τοποθετήσεις, στην πατριδοκαπηλία και στην αναφανδόν στήριξη κατά το δοκούν θέσεων και απόψεων που κανονικά θα έπρεπε να μας εξοργίζουν.
Κοιτούσα επίμονα το έργο του Κάσιαλου, «τα εργαλεία του γεωργού» εκεί ένιωσα ότι θα ηρεμούσα, και μετά σκέφτηκα τον στίχο του Ρίτσου από το «Με τόσα φύλλα», «τούτο το χώμα είναι δικό τους και δικό μας/ δεν μπορεί κανείς να μας το πάρει». Φτάνει να μοιράζουμε ό,τι δεν μπορούμε καλά-καλά οι ίδιοι να διαχειριστούμε, φτάνει να ζευγνύουμε τον γάιδαρο με την ιστορία που μας βολεύει και μετά να τον αμολάμε τάχα μου ελεύθερο για να γυρίσει σε μας, η ιστορία δεν είναι γαϊδάρα για να γυρνάει στον αφέντη της. « Η γη μας αρκετά λιπάστηκε από σάρκα ανθρώπου […]. Ομπρός, παιδιά, και δε βολεί μονάχος του ν’ ανέβει ο ήλιος […].
