Του Απόστολου Κουρουπάκη
Την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκαν οι βραχείες λίστες των Ελληνικών Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων 2020 για τις εκδόσεις του 2019. Ανάμεσα στους συγγραφείς βρέθηκαν και η Κωνσταντία Σωτηρίου με την «Πικρία χώρα», από τις εκδόσεις Πατάκη, στην κατηγορία Διηγήματος – Νουβέλας, ο Γιώργος Καλοζώης με το «Η πλαστικότητα των μορίων» από τις εκδόσεις Φαρφουλάς και ο Παναγιώτης Νικολαΐδης, με τη συλλογή «Η Νύφη του Ιούλη», από τις εκδόσεις Σμίλη στην κατηγορία Ποίησης και η Αννα Μαραγκού με το Άννα Μαραγκού «Περπατώντας στην άκρη της γης μας», από τις εκδόσεις Το Ροδακιό στην κατηγορία Δοκιμίου – Κριτικής.
Πρόκειται κατ’ αρχάς για τέσσερις Κύπριους που κατάφεραν να διευρύνουν το αναγνωστικό κοινό τους, και το έργο τους να προσεχθεί σε μία άλλη χώρα, όποιοι και να είναι οι δεσμοί της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεν θα το συζητήσουμε εδώ αυτό. Τέσσερις Κύπριοι που έγραψαν και για κυπριακά πράγματα, χρησιμοποίησαν τη διάλεκτο, και εν γένει με φυγόκεντρη δύναμη κατάφεραν να βγουν από τα στενά όρια της Κύπρου, του εδώ αναγνωστικού κοινού, το οποίο είναι πεπερασμένο, όπως και σε κάθε μικρή χώρα, όπως πεπερασμένο είναι και στην Ελλάδα, άρα γιατί όχι να μην έρθουν και οι μεταφράσεις τώρα;
Εν ολίγοις έχουμε ικανή λογοτεχνία, η οποία μπορεί μεν να κινείται ακόμα στο άξονα της τραγωδίας του Ιουλίου του 1974 και της μετά το καλοκαίρι περίοδο, αλλά θεωρώ ότι έχει αρχίσει και δίνει και ωραία πράγματα και σε άλλους θεματικές τομείς. Σίγουρα, το τραύμα του 1974 είναι ακόμα νωπό ειδικά στη γενιά των σημερινών 45άρηδων και πάνω ενεργών λογοτεχνών, οι οποίοι είναι τώρα σε πλήρη άνθηση. Γράφουν κατασταλαγμένα, εν πολλοίς απαλλαγμένοι από βαρίδια και στείρους συναισθηματισμούς και για αυτό το έργο τους αναγνωρίζεται.
Υπενθυμίζω ότι και το 2018 η Κωνσταντία Σωτηρίου διεκδίκησε το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας Διηγήματος – Νουβέλας για τη συλλογή διηγημάτων «Φωνές από χώμα», η νεαρή Αντωνίνη Σμυρίλλη το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα για την ποιητική της συλλογή «Βλέπω ακόμα παιδικά», ο Σωφρόνης Σωφρονίου διεκδίκησε το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για τον «Αργό Σίδηρο» και οι Άννα Κουππάνου και Αντώνης Σέργης διεκδίκησαν το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου η πρώτη για την «Εξαφάνιση της Κ. Παπαδάκου και τι έγινε εκείνο το καλοκαίρι» και ο δεύτερος για το «Η πυξίδα δε δείχνει πάντα το Βορρά».
Άρα, βλέπουμε ότι η κυπριακή λογοτεχνία έχει αρχίσει να κινείται και εκτός των συνόρων της Δημοκρατίας. Φυσικά, οι Κωνσταντία Σωτηρίου, Αννα Μαραγκού, Αντωνίνη Σμυρίλλη, Γιώργος Καλοζώης, Παναγιώτης Νικολαΐδης, Σωφρόνης Σωφρονίου και Αντώνης Σέργης δεν είναι οι μόνοι που η δουλειά τους αναγνωρίζεται και εκτός των συνόρων μας, έχουμε και άλλους συγγραφείς, όπως ο Σταύρος Χριστοδούλου, ειδικά με το τελευταίο του έργο, το «Τρεις σκάλες ιστορία», αλλά υπάρχει και ο Αντώνης Γεωργίου στην ποίηση με το «Σαν πεταλούδα είμαι», ο Αιμίλιος Σολωμού με το «Το μίσος είναι η μισή εκδίκηση», οι οποίοι έκαναν και κάνουν σοβαρές προσπάθειες εξωστρέφειας. Για να μην αναφερθώ στον Κυριάκο Χαραλαμπίδη, ο οποίος έχει δώσει τα διαπιστευτήριά του στο ελληνικό κοινό εδώ και πολλά χρόνια. Σίγουρα θα υπάρχουν και άλλοι που τώρα μου διαφεύγουν. Και έρχομαι στο προκείμενο…
Τι κάνει και τι θα έπρεπε να κάνει η Πολιτεία; Σαφώς θα μπορούσε να κάνει περισσότερα με το υποπρόγραμμα «Λογοτεχνία» του προγράμματος Πολιτισμού. Σαφώς είναι κάτι ότι υπάρχει το υποπρόγραμμα «Λογοτεχνία», αλλά εγώ θα έλεγα να το αναβαθμίσουμε σε Πρόγραμμα κανονικό και με τα όλα του. Να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο Κέντρο Κυπριακού Βιβλίου, και ας μην έχουμε Κυπριακή Βιβλιοθήκη της προκοπής. Ας πρωτοτυπήσουμε εμείς εδώ, μιας και στην Ελλάδα το Ελληνικό Κέντρο Βιβλίου μάς άφησε χρόνους… ας μπούμε μπροστά εμείς, είναι ευκαιρία τώρα που φτιάχνουμε και Υφυπουργείο να δημιουργήσουμε έναν σύγχρονο φορέα βιβλίου. Ένας φορέας που θα περιλαμβάνει τη λογοτεχνική δημιουργία στο νησί – φυσικά και την τ/κ παραγωγή. Δεν θα είναι απλώς επιχορήγηση εκδηλώσεων και ταξιδίων, ο φορέας θα είναι επικεφαλής στην ανάδειξη της κυπριακής παραγωγής, θα είναι ο ΚΟΤ του βιβλίου – πιο επιτυχημένα βέβαια! Θα είναι ο φορέας που θα απενεχοποιήσει τη διάλεκτο και θα την προωθήσει με ευρηματικούς τρόπους στην περιφέρεια της Ελλάδας, στην Κρήτη και στα Δωδεκάνησα. Σκέφτομαι πολλά να είναι αυτό το Κυπριακό Κέντρο Βιβλίου, αλλά το κυριότερο, να είναι μακριά από τη μεμψιμοιρία και την εσωστρέφεια.
