Του Απόστολου Κουρουπάκη
Θυμάμαι πριν από λίγα χρόνια, το 2016 αν δεν κάνω λάθος, μια συνέντευξη Τύπου για την τουριστική προβολή της παλιάς πόλης, πόσα ωραία και ονειροπόλα είχαν λεχθεί τότε. Με διάφορες δράσεις θα προβαλλόταν η παλιά πόλη, τα μουσεία της, τα ενδιαφέροντα σημεία της, θα γινόταν πόλος έλξης τουριστών και ανθρώπινη για τους κατοίκους της…
Ουδέν από αυτά που ακούστηκαν εκείνη την ημέρα μακροημέρευσε, αν εφαρμόστηκε κάποιο και ο λόγος; Έλλειψη βασικού σχεδιασμού, οράματος και συνεργασιών. Αυτό φοβάμαι και σήμερα, με όσα ακούγονται για τη Φανερωμένη… και τη μεταστέγαση στο εμβληματικό κτήριο του Παρθεναγωγείου της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου. Το μείζον σύμφωνα με τον δήμαρχο της Λευκωσίας είναι η αναζωογόνηση της παλιάς πόλης και η προσέλκυση φοιτητών, οι οποίοι θα δώσουν αέρα ανανέωσης και θα φέρουν ζωή. Καλά όλα αυτά, αλλά μήπως θα έπρεπε πρώτα να δούμε πώς θα γίνει η παλιά πόλη βιώσιμη για τους νυν κατοίκους της και πώς θα γίνει να προσελκυστούν νέοι κάτοικοι; Έχω την αίσθηση πως τα μεγαλεπήβολα σχέδια της δημοτικής αρχής και της κυβέρνησης στο τέλος της ημέρας θα μπουκώσουν κατά το κοινώς λεγόμενο την πόλη με χρήσεις που θα αποτρέπουν μόνιμους κατοίκους.
Η πόλη είναι περιορισμένη χωροταξικά και είναι λογικό από τη μία να δημιουργούνται εύκολα συνθήκες γκετοποίησης, και από την άλλη ο κίνδυνος με την άναρχη αστική ανάπτυξη και τις προσπάθειες εξευγενισμού της, το κοινώς λεγόμενο gentrification, να δημιουργήσεις έναν χώρο μη ζωτικό και αφόρητο για μόνιμη διαμονή. Και τι θέλω να πω, με την έλευση δεκάδων ή εκατοντάδων φοιτητών και την προσωρινή τους κατοίκηση εκεί η φυσιογνωμία και ο κοινωνικός χαρακτήρας της πόλης αλλάζει άρδην. Οι φοιτητές έχουν πολύ συγκεκριμένες εμπορικές ανάγκες, ένα-δύο φωτοτυπάδικα και καταστήματα γραφικής ύλης, αρκετή διασκέδαση και φυσικά φτηνά διαμερίσματα ή δωμάτια σε εστίες. Ανάγκες εντελώς διαφορετικές από αυτές που έχουν οι οικογένειες ή οι εργένηδες άντρες ή γυναίκες.
Σήμερα ένα από τα βασικότερα προβλήματα της παλιάς πόλης είναι η έλλειψη δημόσιων χώρων, η ηχορύπανση και τα ακριβά ενοίκια. Είναι αδύνατο να βρει κάποιος στέγη για ενοικίαση σε αξιοπρεπές διαμέρισμα κάτω από τα 650 ευρώ, και ίσως λέω και λίγα. ∆εν ξέρω με τον εξευγενισμό της σε τι ύψη θα φτάσουν τα ενοίκια, αν σήμερα είναι σε αυτά τα επίπεδα. Και εντάξει για τους φοιτητές θα δημιουργηθούν εστίες, οι οποίες θα στεγάσουν φοιτητικά όνειρα, αλλά οι υπόλοιποι; Αυτό που πρέπει να δείξει η δημαρχιακή αρχή είναι ότι έχει κάνει μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.
Οι συνέπειες από τη συγκέντρωση σε έναν τόσο στενό χώρο τόσο μεγάλων δραστηριοτήτων, με τόσο κόσμο θα πρέπει να έχουν υπολογιστεί με μαθηματική ακρίβεια. Ο νέος καθεδρικός ναός, το Κέντρο Αριστείας CYENS, το νέο δημαρχείο, μεθαύριο η Αρχιτεκτονική Σχολή σε πλήρη ανάπτυξη, είναι άνθρωποι που θα πρέπει κυρίως να έχουν εύκολη πρόσβαση στα κτήρια, που ωστόσο δεν είναι μόνιμοι εμπορικοί πελάτες σε μεγάλη γκάμα εμπορικών δραστηριοτήτων και δόξα τω Θεώ η παλιά πόλη έχει ήδη πολλά καφέ και εστιατόρια που της φέρνουν κόσμο μεσημέρι και βράδυ, προσθέστε και τους θαμώνες των κέντρων διασκέδασης, που τα σαββατόβραδα κατακλύζουν τα πεζοδρόμια της πόλης και τα στενά δρομάκια. Φυσικά και δεν είμαι εναντίον της ανάπτυξης της παλιάς πόλης, όλες οι παραπάνω δραστηριότητες είναι ωραίες ιδέες, αλλά έχω την αίσθηση ότι δεν είναι υπέρ των πολλών, στοχεύουν ακριβώς στον εξευγενισμό της, δεν είμαι σίγουρος αν θα έλθει με την καλή του έννοια, αλλά ό,τι γίνει μπορεί και πρέπει να γίνεται με σχέδιο. ∆εν θα πρέπει η παλιά πόλη να κλειστεί στη φούσκα ενός «ιδιαίτερου» οικοσυστήματος ή μιας συγκεκριμένης στόχευσης, γιατί και οι φούσκες σπάνε και οι στοχεύσεις αλλάζουν, αναλόγως των διαθέσεων των καιρών και των ανθρώπων.
Καλό θα είναι, λοιπόν, η δημοτική αρχή να αρχίσει το gentrification της παλιάς πόλης, παρουσιάζοντας στους δημότες της τις μελέτες αστικής βιωσιμότητας που έχει εκπονήσει, ώστε να αισθανθούν νυν κάτοικοί της ότι δεν θα οδηγηθούν μεσομακροπρόθεσμα σε εκδίωξη. Να δείξουν στους Λευκωσιάτες οι δημοτικές αρχές πώς θέλουν την πόλη μετά από μια δεκαετία, όταν θα ανοίξουν τα οδοφράγματα και όταν οι ανάγκες θα είναι διαφορετικές.
