Της Ελένης Ξένου
Πιάσαμε τα μέτρα και ξεχάσαμε τον άνθρωπο. Η φράση ανήκει στον Κωνσταντίνο Φελλά, επικεφαλής της ειδικής επιτροπής ψυχολογικής στήριξης και ανάκαμψης των πολιτών. Τη δανείζομαι από μια συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο», όπου ο ίδιος μαζί με τον κ. Τσιούτη υποστήριξαν πως πρέπει να αλλάξει το αφήγημα της πανδημίας, εννοώντας πως διαβλέπουν την ανάγκη να σταματήσουμε να μιλάμε μόνο με ψυχρούς αριθμούς και να αρχίσουμε να δείχνουμε πραγματικές ιστορίες κορωνοϊού. Σαν μια ύστατη προσπάθεια να συνειδητοποιήσουμε την ευθύνη που φέρει ο καθένας μας να συνεχίσει να τηρεί τα μέτρα, κατανοώντας το πρόβλημα. Και ναι, ίσως αυτό είναι το επόμενο βήμα, να αλλάξει το αφήγημα της πανδημίας ώστε να σταματήσει η ενημέρωση να περιορίζεται σε αριθμούς.
Διότι η πανδημία δεν αφορά μόνο στους ασθενείς αλλά σε όλους μας, δεδομένου ότι καλούμαστε καθημερινά να αντεπέξελθουμε με ένα σωρό περιορισμούς και ανατροπές που έχουν ένα σωρό ψυχολογικές παρενέργειες. Δεν πρόκειται να είμαστε οι ίδιοι και δεν ξέρω αν αυτό θα έπρεπε να είναι πλέον το ζητούμενο. Δεν ανατρέπεται μόνο η καθημερινότητά μας και δεν περιορίζονται μόνο οι ελευθερίες μας, αλλά ερχόμαστε αντιμέτωποι με την ίδια την ευθραυστότητά μας και συνάμα με τις πραγματικότητες πάνω στις οποίες επιλέξαμε να χτίσουμε τη ζωή μας.
Κι αυτός ο συνδυασμός, ευθραυστότητας και πραγματικοτήτων, ενέχει σωρεία ψυχικών διεργασιών τις οποίες και όταν δεν είμαστε προετοιμασμένοι να διαχειριστούμε, υπάρχει ο κίνδυνος να χάσουμε την ισορροπία μας, καθώς και ο κίνδυνος να μην μπορούμε να διακρίνουμε το αληθινά σημαντικό από το λιγότερο σημαντικό.
Και γι’ αυτό είναι όντως επείγουσα η ανάγκη να ξεφύγουμε από τους αριθμούς και να αρχίσουμε να μιλάμε ανθρώπινα. Γιατί μόνο όταν μιλήσουμε ανθρώπινα θα συνειδητοποιήσουμε τις διαστάσεις της πανδημίας και θα αντιληφθούμε πως οφείλουμε να δρούμε κατόπιν βαθιάς ενδοσκόπησης. Όπως χαρακτηριστικά είπε ο κ. Φελλάς ο κόσμος μας έχει αναποδογυριστεί βίαια και βρίσκεται σε ένα άγνωστο τοπίο. Και γι’ αυτό επείγεται να αρχίσουμε –όπως ανάφερε– να δείχνουμε την αλήθεια για να κατανοεί ο κόσμος το πρόβλημα και να φτάσει σε εκείνα τα σημεία συνειδητότητας, ώστε ο ίδιος να επιλέγει να τηρεί τα μέτρα προστασίας. Και σε αυτή την συνειδητότητα δεν πρόκειται να φτάσουμε, αν εξακολουθήσουμε να μιλάμε με ψυχρούς αριθμούς θετικών περιστατικών, νοσηλευομένων, θανάτων, υποκείμενων νοσημάτων, διότι αυτά πλέον περνούν μπροστά μας σαν πίνακες στατιστικής, αποστραγγισμένα από τις ανθρώπινες ιστορίες που κουβαλούν, τις αγωνίες, τους φόβους, τα ψυχολογικά σκαμπανεβάσματα και τις απώλειες ζωών.
Και αυτή την αλλαγή αφηγήματος οφείλουν πρωτίστως να την κάνουν τα ΜΜΕ και δη τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων, τα οποία αρκούνται στην παράθεση αριθμών και δεν συνειδητοποιούν το καθήκον που τους βαρύνει να συνεισφέρουν στην απόκτηση αυτής της συνειδητότητας. Αυτή η πανδημία δεν είναι απλώς μια τρομακτική συνθήκη που κάποια στιγμή θα φύγει και θα επανέλθει η «κανονικότητά» μας. Αυτός είναι ένας μύθος που όσο πιο νωρίς τον αντιληφθούμε ως τέτοιο τόσο πιο επείγουσα θα καταστήσουμε εμείς οι ίδιοι την ανάγκη για μια ενδοσκόπηση στις πραγματικότητές μας και μια κατανόηση του προβλήματος.
Και με δεδομένο ότι διανύουμε μια προεκλογική περίοδο που ο λαϊκισμός μετατρέπει ακόμα και αυτή την πανδημία σε αντιπολιτευτικό όπλο, προδίδοντας την ανικανότητα των πολιτικών αρχηγών να εστιάσουν στην ουσία της συνθήκης στην οποία ζούμε, η αλλαγή του αφηγήματος επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τα ΜΜΕ, τις επιστημονικές ομάδες αλλά και το ίδιο το Υπουργείο Υγείας. Αν στόχος μας είναι όντως η έξοδος από την πανδημία με όσο το δυνατό λιγότερα θύματα και όχι μόνο από τον ιό, όπως χαρακτηριστικά είπε ο κ. Φελλάς, αλλά και από τις επιπτώσεις της πανδημίας και των μέτρων, αυτό θα επιτευχθεί μόνο αν αναγνωρίσουμε τις αβεβαιότητες της πανδημίας και αν ορίσουμε την νέα μας καθημερινότητα με ειλικρίνεια. Μιλώντας ανθρώπινα, μιλώντας για ανθρώπους.
