Τρομοκρατημένη μοναξιά

Οι ηλικιωμένοι είναι τρομοκρατημένοι. Και αισθάνονται μοναξιά. Το είπε ξεκάθαρα ο πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας κ. Δήμος Αντωνίου. Και εμείς πώς αντιδρούμε σ’ αυτό; Παριστάνουμε πως συγκλονιζόμαστε. Αλλά όταν είναι να επιλέξουμε, δεν επιλέγουμε αυτούς σαν προτεραιότητα. Αντιθέτως, τους χώνουμε πιο βαθιά στο περιθώριο της μοναξιάς τους. Διότι «αυτοί έζησαν τη ζωή τους». «Φάγαν τα ψωμιά τους». «Ό,τι ήταν να προσφέρουν το πρόσφεραν». Τώρα προέχει η δική μας η ζωή. Η δική μας τσέπη.

Η δική μας δυσκολία. Η δική μας ψυχολογία. Αυτοί στο κάτω-κάτω έχουν και «υποκείμενα νοσήματα». Πόσα χρόνια να τους μένουν πέντε, άντε το πολύ έξι; Ενώ εμείς έχουμε μια ζωή μπροστά μας και είμαστε τόσο βέβαιοι γι’ αυτό, λες και συνάψαμε κάποιο συμφωνητικό με το ίδιο τον Θεό. Και μ’ αυτή την αβάσιμη πεποίθηση θεωρούμε πως έχουμε το δικαίωμα να αποφασίζουμε εμείς γι’ αυτούς. Για το πώς θα ζήσουν. Και κυρίως για το μέχρι πόσο «δικαιούνται» να ζήσουν. Λες και αν ευτυχήσουμε να ζήσουμε τα χρόνια τους δεν θα βρεθούμε στην ίδια θέση. Όχι, αυτό δεν το διανοούμαστε. Πώς κάποια στιγμή θα είμαστε το ίδιο αφημένοι στον τομαρισμό και την αμορφωσιά μια κοινωνίας τόσο αλλοτριωμένης ώστε να θεωρεί την τρίτη ηλικία «βάρος».

Διότι περί αυτού πρόκειται όταν δεν έχεις την ικανότητα να σέβεσαι τους ηλικιωμένους και να φροντίζεις σαν άτομο, σαν κοινωνία και σαν κράτος να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή σε όλα τα επίπεδα. Στην υγεία τους, στη στέγη τους, στην κοινωνική τους συναναστροφή, σε όλα. Πόσο μάλλον όταν έρχεται μια πανδημία που για εκείνους είναι ακόμα πιο επικίνδυνη.

Γιατί είναι οι ευπαθείς. Και μάθαμε να πιπιλάμε αυτή τη λέξη, χωρίς να έχουμε προφανώς το υπόβαθρο να την εννοήσουμε. Διότι αν είχαμε το υπόβαθρο να την εννοήσουμε, εμείς είναι που θα έπρεπε να είμαστε οι τρομοκρατημένοι.

Που καταντήσαμε τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας, αυτούς στους οποίους οφείλουμε την δική μας ιστορία και τη δική μας ζωή, όχι μόνο σε ατομικό επίπεδο αλλά και σαν τόπος, να εξαρτούνται από ανθρώπους κατώτερους των περιστάσεων. Αυτό είμαστε σήμερα. Ανίκανοι να μπούμε έστω και για μια στιγμή στη θέση των ηλικιωμένων. Γιατί δεν μάθαμε να προσπαθούμε να μπαίνουμε στη θέση κανενός. Πόσο μάλλον των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας. Εκείνο που μάθαμε είναι να τους περιθωριοποιούμε όταν πια δεν έχουν τίποτε παραγωγικό να προσφέρουν. Και να τους συμπεριφερόμαστε σαν μια «ξοφλημένη» κατηγορία. Και να τους περιφέρουμε από καιρού εις καιρόν στα κανάλια για να «ψυχαγωγηθούμε» από τη «γραφικότητα» μιας περασμένης, εποχής, η οποία έχουμε την ψευδαίσθηση ότι δεν μας αφορά.

Ανήμποροι να αντιληφθούμε ότι αυτή είναι η βαθύτερη αιτία που παραμένουμε βαθιά νυχτωμένοι για το ποιοι υπήρξαμε και για το ποιοι καταντήσαμε. Διότι δεν έχουμε ούτε την ενσυναίσθηση, ούτε καν την παιδεία να κοιτάξουμε στα μάτια των ηλικιωμένων μας. Και να διακρίνουμε πως στο δικό τους βλέμμα είναι που κρύβεται η σοφία των αιώνων.

Και πώς αυτή τη σοφία οφείλουμε να την αναζητούμε, αν θέλουμε να λεγόμαστε άνθρωποι. Τίποτα, όμως, δεν έχουμε καταλάβει όταν διανοούμαστε να εκστομίζουμε τη φράση «αυτοί έζησαν τη ζωή τους» και έτσι ελαφρά τη καρδία να συνυπογράφουμε την αδιανόητη συνθήκη του ηλικιακού ρατσισμού.

Kαι όταν καθόμαστε το βράδυ στον καναπέ και παρακολουθούμε τα δελτία ειδήσεων να μετατρέπουν σε αριθμούς τους ανθρώπους που διήνυσαν χιλιόμετρα ξυπόλητοι για να μας κάνουν ανθρώπους. Τίποτα δεν έχουμε καταλάβει. Και κυρίως πως όταν έστω και ένας ηλικιωμένος αισθάνεται τρομοκρατημένος και σε απόλυτη μοναξιά σημαίνει πως αποτύχαμε ήδη. Και σαν άτομα και σαν κράτος. Διότι έναν τόπο τόσο μικρό οφείλαμε να τον δομήσουμε με τέτοιο τρόπο ώστε ο κάθε ηλικιωμένος να ζει και να πεθαίνει με αξιοπρέπεια. Διαφορετικά πάει να πει πως τίποτα δεν έχουμε καταλάβει. Ούτε για την ίδια τη ζωή, ούτε για την αξία της.