Του Παναγιώτη Καπαρή
«Τον Πάπα να καταράσθε διότι αυτός είναι η αιτία του κακού» έλεγε ο Άγιος Κοσμάς Αιτωλός, ενώ ο λαός διακωμωδούσε διαχρονικά τον ποντίφικα με σατιρικά τραγούδια και ανέκδοτα. Στην Ελλάδα έχουμε κλασικό πλέον τραγούδι «Θέλω να δω τον πάπα, τον πάπα… Ήταν πάντα η συλλογιά μου, να μπω στο Βατικανό, να τον έβλεπα μπροστά μου, φυσικό και ζωντανό...». Ήταν κομμάτι της περίφημης σατιρικής οπερέτας του 1920, του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, η οποία αναφέρεται σε ένα συζυγικό καβγαδάκι. Στην Κύπρο έχουμε το κυπριακό ανέκδοτο, για τον Γιαννή, ο οποίος στεκόταν δίπλα από τον πάπα στη Ρώμη. Από κάτω ο Κωστής ο οποίος ρωτούσε, σύμφωνα πάντα με το ανέκδοτο, ποιος είναι αυτός με τα άσπρα, ο οποίος στέκεται δίπλα από τον Γιαννή. Η λαϊκή θυμοσοφία, με τη διακωμώδηση του Πάπα ξεκινά βασικά από την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Η βυζαντινή αυτοκρατορία χάθηκε, σύμφωνα με πολλούς ιεράρχες, για μια ανάξια λειτουργία στην Αγιά Σοφιά και σύμφωνα με πολλούς ιστορικούς από τις Σταυροφορίες, οι οποίες στο όνομα της απελευθέρωσης των Αγίων Τόπων από τους μουσουλμάνους, λεηλάτησαν την Κωνσταντινούπολη και αποδυνάμωσαν τη βυζαντινή αυτοκρατορία. Ακολουθούν σειρά ιστορικών λόγων, οι οποίοι περιστρέφονται σε ανομολόγητες αμαρτίες ιεραρχών και σε ανομολόγητες μικρότητες ηγετών.
Η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ ορθοδόξων και ρωμαιοκαθολικών ξεκινά από διαφορετικό ιστορικό, κοινωνικό, οικονομικό ακόμη και πολιτιστικό υπόβαθρο μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Από τη μία, οι νομικές καταβολές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και από την άλλη, η μυστική ερωτική ευωδία της Ανατολής. Με απλουστευμένο τρόπο, στην Αναστολή κυριάρχησε ο Πλάτωνας και στη Δύση ο Αριστοτέλης. Στην πράξη όλα αυτά μετουσιώθηκαν στο περίφημο filioque, το οποίο έφερε το Σχίσμα των Εκκλησιών. Δηλαδή το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται μόνον εκ του Πατρός, κατά τους ορθοδόξους, ενώ για τους ρωμαιοκαθολικούς εκπορεύεται και εκ του Υιού. Η θεολογική αυτή διαφορά μπορεί να φαίνεται ασήμαντη, αλλά μεταφερόμενη στην εκκλησιαστική εμπειρία, οδηγεί στο χάσμα μεταξύ Θεού και ανθρώπων. Από τη στιγμή που το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού, δηλαδή από τον Χριστό, ο οποίος είναι και τέλειος άνθρωπος, τότε μεταπίπτει στην ιδιότητα του κτίσματος. Στην καθημερινή πράξη αυτό, μεταφράστηκε στο αλάθητο του πάπα, το οποίο αντικατέστησε το αλάθητο των Συνόδων, το οποίο διατηρείται ακόμη στην Ορθοδοξία.
Αγκάθι στις σχέσεις Ανατολής και Δύσης, στις σχέσεις ορθοδόξων και ρωμαιοκαθολικών, αποτέλεσε και αποτελεί η πρακτική της Ουνίας. Δηλαδή οι παπικοί αφήνουν τους πιστούς, οι οποίοι ασπάζονται τον ρωμαιοκαθολικισμό, να ακολουθούν το τυπικό της ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά τους ζητούν να αποδεχθούν τον πάπα ως επίσκοπό τους. Οι Ορθόδοξοι από την πλευρά τους θεωρούν την Ουνία, ως το «Δούρειο Ίππο»για τον προσηλυτισμό των ορθοδόξων στον ρωμαιοκαθολικισμό. Ωστόσο, ιστορικά από το 1963, κατά τη Δεύτερη Βατικανή Σύνοδο, σημειώθηκε μια τεράστια αλλαγή στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και ουσιαστικά καταργήθηκε το αλάθητο του πάπα και έγιναν μεγάλα βήματα προς την Ορθοδοξία. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι βυζαντινές εικόνες καθιερώθηκαν πλέον στους ρωμαιοκαθολικούς ναούς. Ίσως η πρακτική αυτή οδήγησε και τον μακαρίτη μέγα βυζαντινολόγο Στίβεν Ράνσιμαν να πει ότι η μόνη θρησκεία που θα επιζήσει τον 21ο αιώνα θα είναι η Ορθοδοξία. Σε αυτή την πορεία συνηγορούν και προφητείες αγίων ανθρώπων, περί «κυριαρχίας» της Ορθοδοξίας σε όλη την Ευρώπη.
Πέρα από τις θρησκευτικές και θεολογικές προσεγγίσεις, το λιλιπούτιο κράτος του Βατικανού και ο πάπας, θεωρούνται μία από τις ισχυρότερες, αν όχι η ισχυρότερη πολιτική δύναμη στον κόσμο. Τυχαίο δεν πρέπει να θεωρείται το γεγονός ότι πάντα γίνεται ένας «χαμός» με τις περιοδείες του πάπα, οι οποίες συνοδεύονται από εκατοντάδες δημοσιογράφους απ’ όλο τον κόσμο. Κάποιοι μιλούν και για ένα εκπληκτικό μάρκετινγκ, ώστε να καλλιεργηθεί μέσα από τις τεράστιες συγκεντρώσεις και τα media, η εντύπωση ότι ο ποντίφικας είναι ο παγκόσμιος θρησκευτικός ηγέτης. Σε αυτό το επίπεδο εντάσσεται και η περίφημη ταινία για τους «δύο Πάπες», η οποία κατέγραψε με εκπληκτικό τρόπο, τις αλλαγές και τον εκσυγχρονισμό στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Και στη δική μας την περίπτωση, διαχρονικά οι κύπριοι πρόεδροι είχαν συναντήσεις με τον πάπα και μερικοί εξασφάλισαν σημαντικές αποφάσεις για την Κύπρο, με παρεμβάσεις του ποντίφικα. Το μόνο που μένει να δούμε, αν και η επίσκεψη του πάπα Φραγκίσκου θα φέρει κάποιο καλό μήνυμα για το νησί των αγίων, αλλά και των αγυρτών.
