Κύριο Άρθρο
«Δεν θα πρέπει να αφήσουμε αυτήν την κρίση να πάει χαμένη». Τα λόγια ανήκουν στον Αμερικανό οικονομολόγο Joseph Stiglitz, ο οποίος θεωρεί ότι αυτή η κρίση μας προσφέρει μια πρώτης τάξης ευκαιρία για να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα στην οικονομία. Αφορμή για τις συγκεκριμένες αναφορές αποτέλεσε το γεγονός ότι η παρούσα συνθήκη έχει τονίσει σημαντικές παθογένειες στον τρόπο που λειτουργεί η οικονομία, όπως έχουν εκφραστεί μέσα από τις κοινωνικές ανισότητες, την κλιματική κρίση και την έλλειψη ανθεκτικότητας στις οικονομίες. Αξιοσημείωτη είναι η αισιόδοξη νότα που δίνει στην παρέμβασή του ο κορυφαίος οικονομολόγος λέγοντας ότι τα προβλήματα που εντοπίζονται είναι συνδεδεμένα οπότε, εύκολα αντιμετωπίσιμα, εφόσον γίνουν στοχευμένες παρεμβάσεις.
Στη νέα οικονομική πραγματικότητα που αφήνει πίσω του ο κορωνοϊός υπάρχει και η ανάγκη για μια κοινή συμφωνία για έναν παγκόσμιο ελάχιστο συντελεστή φορολογίας έτσι ώστε να μπει ένα φρένο στην κούρσα των φορολογικών ανταγωνισμών μεταξύ των χωρών για προσέλκυση επιχειρήσεων. Δεν είναι τυχαίο πως τον περασμένο Ιούλιο η μεταρρύθμιση που προωθεί ο ΟΟΣΑ, για ελάχιστο συντελεστή φόρου στο 15%, υποστηρίχθηκε από 130 χώρες. Αξιωματούχοι του παγκόσμιου οργανισμού υπολόγισαν ότι τα επιπλέον έσοδα από μια τέτοια ρύθμιση θα είναι της τάξης των 150 δισ. δολαρίων ετησίως.
Αυτή η μεταρρύθμιση επανήλθε στη δημόσια σφαίρα μετά τη δημοσίευση από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Φορολογίας της μελέτης σύμφωνα με την οποία, το 14% των κερδών 36 συστημικών τραπεζών της Ευρώπης δρομολογούνται σε «φορολογικούς παραδείσους». Η μελέτη καλύπτει την περίοδο 2014-2020 και φέρνει στο φως συνολικά κέρδη ύψους €20 δισ. ετησίως που «απολαμβάνουν» χαμηλούς συντελεστές. Όπως αποκαλύπτει η έκθεση, οι τράπεζες που εξετάστηκαν χρησιμοποιούσαν σε ποσοστό 65% συνδεδεμένες εταιρείες εγκατεστημένες σε φορολογικούς παραδείσους που υποδέχονταν κέρδη που είχαν παραχθεί σε άλλες χώρες. Για καλύτερη αντίληψη της κατάστασης υπογραμμίζεται ότι η μεταφορά κερδών είχε ως αποτέλεσμα να καταγραφεί η κερδοφορία αυτών των τραπεζών στους φορολογικούς παραδείσους σε €238.000 ανά εργαζόμενο, σε σχέση με €65.000 για τις χώρες πραγματικής δραστηριοποίησης.
Η ανάγκη για μεταρρυθμίσεις και παρεμβάσεις στις δομές της οικονομίας υπήρξε το κύριο μήνυμα του Κωνσταντίνου Πετρίδη κατά την πρόσφατη εμφάνισή του ενώπιον της Βουλής. Ο Υπουργός Οικονομικών, συζητώντας το πρόγραμμα «Κύπρος - το αύριο», αναφέρθηκε σε 133 παρεμβάσεις, 58 μεταρρυθμίσεις και 75 επενδύσεις, θέλοντας να υπερτονίσει την αποφασιστικότατα της πολιτείας να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στο οικονομικό μοντέλο για να καταστεί η χώρα ανταγωνιστική και να αποκτήσει χαρακτηριστικά ανθεκτικότητας στις κρίσεις. Στις άμεσες αυτές προτεραιότητες βρίσκονται τα ζητήματα της κοινωνικής συνοχής, της περιβαλλοντικής κρίσης και της ψηφιακής προσαρμογής.
Η Κύπρος μέσα από το σχέδιο ανθεκτικότητας και ανάκαμψης στοχεύει να αντλήσει το ποσό του €1,2 δισ. για επενδύσεις μέχρι το 2026. Σε αυτήν την κρίσιμη και πολύ σημαντική για τον τόπο περίοδο, πέραν της άντλησης των απαραίτητων κονδυλίων και υλοποίησης των προγραμματισμένων δράσεων, είναι σημαντικό να αλλάξουν και νοοτροπίες που είναι βαθιά ριζωμένες στην κυπριακή κοινωνία. Πολύ καλά παραδείγματα μπορούν να αντληθούν από σχετική μελέτη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, η οποία προκρίνει, μεταξύ άλλων, την ανάγκη να στηριχθεί η καινοτομία που είναι κοινωνικά ωφέλιμη, να δρομολογηθούν επενδύσεις κεφαλαίου με μακροχρόνιο ορίζοντα και να εμπεδωθούν νοοτροπίες διατηρησιμότητας σε όλες τις αποφάσεις.
