Καταρχήν οι πολιτικοί είναι άνθρωποι έξυπνοι. Πιο έξυπνοι από τον μέσο όρο. Δεν είναι καθόλου εύκολο να γίνεις επιτυχημένος πολιτικός χωρίς να είσαι έξυπνος και να μην είσαι σε εγρήγορση, να μην έχεις κάποιου είδους ενσυναίσθηση για τους γύρω σου. Από προσωπική εμπειρία υπογράφω ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα, κόντρα στο λαϊκιστικό trend, οι πολιτικοί μας ούτε ξεπουλημένοι, ούτε διεφθαρμένοι, ούτε αδιάφοροι είναι. Αντίθετα, πάρα πολλοί έχουν γνήσια καλές προθέσεις για τον τόπο, κάτι που δεν είναι ασυμβίβαστο με το προσωπικό κίνητρο και τη φιλοδοξία, ακόμα και τη ματαιοδοξία. Κάτι «ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο».
Ουσιαστικά στις σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες που βρίσκονται σε περιδίνιση με τα κοινοβούλια να ανανεώνονται διαρκώς, το να είσαι «πολιτικός» είναι περισσότερο ρόλος και λιγότερο κάστα όπως παλαιότερα. Γιατί όμως οι σημερινοί πολιτικοί που κατά κανόνα διαθέτουν τις παραπάνω χρήσιμες ιδιότητες αδυνατούν να διαχειριστούν σωστά μια κρίση;
Μια εύκολη απάντηση είναι ότι δεν ξέρουν. Ο πρακτικός κανόνας του Malcolm Gladwell μπορεί να μην ισχύει πάντα αλλά είναι ενδεικτικός. Χρειάζονται περίπου 10.000 ώρες εκπαίδευσης και πρόβας σε κάτι για να γίνεις καλός. Στις μεγάλες επιχειρήσεις είναι κανόνας τα crisis manuals, οι εκπαιδεύσεις στελεχών και τα περιοδικά drills σχετικά με το πώς διαχειριζόμαστε μια κρίση. Γιατί οι επηρεαζόμενοι είναι αμείλικτοι. Οπότε, σήμερα, την εποχή των social media, μέσα σε ώρες πρέπει να έχεις πρόσωπο και κουράγιο να βγεις μπροστά, να αναλάβεις ευθύνη, να δείξεις ενσυναίσθηση και να πεις ότι θα κάνεις ό,τι μπορείς για να διορθωθεί και να μην επαναληφθεί ό,τι έγινε. Δύσκολα αλλά απλά πράγματα.
Μια τέτοια λογική βγάζει τους πολιτικούς μας λιγάκι έξω από το comfort zone τους. Η κυρίαρχη πολιτική κουλτούρα των περασμένων 10-20 χρόνων αποτελούσε προϊόν της τότε ανάγκης των κοινωνιών μας για συναινέσεις και μέσους όρους. Δεν ψηφίζονταν τόσο για το τι πρέσβευαν (αν πρέσβευαν κάτι) αλλά για το ποιοι έδειχναν ότι είναι: Ήρεμοι, μειλίχιοι, χωρίς πάθη, χωρίς αιχμές, με απολίτικο λόγο, με μια ατζέντα διαρκών συμβιβασμών. Όλα αυτά πάνε περίπατο σε μια κρίση και σε μια νέα συνθήκη ανασφάλειας που χρειάζεται ισχύ, πυγμή, γρήγορες αποφάσεις, μαχητικότητα και αποφασιστικότητα. Δύσκολο λοιπόν για τους ίδιους ανθρώπους να βάλουν νέα καπέλα. Χρειάζεται ένα τεράστιο leap of faith.
Το πιο πειστικό επιχείρημα για να κατανοήσουν οι πολιτικοί μας ηγέτες την αξία της αμεσότητας είναι ότι οι κυβερνήσεις δεν πέφτουν πλέον από τις αντιπολιτεύσεις. Καταρρέουν από τις κρίσεις. Και οι κρίσεις είναι αναπόφευκτες. Παράλληλα, όμως, δεν είναι ακατόρθωτο να βγουν ενισχυμένοι από αυτήν. Οι πολίτες κρίνουν τους ηγέτες τους από τη διαχείρισή της.
Διαχρονικό παράδειγμα επιτυχημένης «αξιοποίησης» κρίσης η εκπληκτική ανάνηψη του Γερμανού Καγκελαρίου Σρέντερ, ο οποίος δύο εβδομάδες πριν από τις εκλογές του 2002 ήταν πίσω 5-7 μονάδες. Αιτία της απρόσμενης επιτυχίας του ήταν η αποτελεσματική διαχείριση των καταστροφικών πλημμυρών που έπληξαν εκείνη την εποχή την ανατολική Γερμανία.
Αλλά και πιο κοντά στο σήμερα: H καναδική κυβέρνηση παρέπαιε στις αρχές του 2025, χρονιά εκλογών, μένοντας πίσω ακόμα και 25 μονάδες. Κατάφερε όμως ο νέος αρχηγός του κόμματος Κάρνι να αξιοποιήσει την επιθετική ρητορική του Προέδρου Τραμπ για δασμούς και προσαρτήσεις και να κρατήσει το κόμμα του στην εξουσία, σε μία από τις πιο εντυπωσιακές επιστροφές της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας.
Δεν ζητάμε από τους πολιτικούς μας να γίνουν Τσώρτσιλ, που, τρεις μέρες μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας του, κατά την εισβολή των Ναζί σε Βέλγιο και Ολλανδία, διακήρυττε «δεν έχω τίποτα να προσφέρω παρά μόνο αίμα, μόχθο, δάκρυα και ιδρώτα». Δεν υπάρχει λόγος να φτάσουμε εκεί, τουλάχιστον τώρα. Ένα καλό βήμα είναι να δείχνουν ότι αναλαμβάνουν την ευθύνη και τον έλεγχο της κατάστασης. Αλλιώς, στη νέα εποχή της αβεβαιότητας που ζούμε, θα μοιάζουν με τον Παπαγάλο του Ζαχαρία Παπαντωνίου: «Κυρ παπαγάλε, θα ’χωμε την τύχη ν’ ακούσωμε τι λες και πάρα πέρα;» Ο παπαγάλος βήχει, ξεροβήχει…μα τι να πη; Ξανάπε: “καλησπέρα”».
Ο κ. Πάνος Τσιρίδης είναι σύμβουλος επικοινωνίας.
